Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden Putin hakkında yakalama kararı

Uluslararası Ceza Mahkemesi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında Ukrayna savaşında çocukların kaçırılması ve sınır dışı edilmesinde cezai sorumluluğu olduğunu söyleyerek savaş suçu işlediği gerekçesiyle tutuklama emri çıkardı.

Mahkeme 17 Mart’ta yaptığı açıklamada “Putin’in, Ukrayna’nın işgal altındaki bölgelerinden Rusya Federasyonu’na nüfusun (çocukların) yasadışı sınır dışı edilmesi ve nüfusun (çocukların) yasadışı transferi savaş suçlarından sorumlu olduğu iddia edilmektedir. Söz konusu suçların en azından 24 Şubat 2022 tarihinden itibaren Ukrayna’nın işgal altındaki topraklarında işlendiği iddia edilmektedir. Sayın Putin’in yukarıda belirtilen suçlardan dolayı bireysel cezai sorumluluk taşıdığına inanmak için makul gerekçeler bulunmaktadır,” ifadelerine yer verdi.

Mahkeme ayrıca Rusya’nın çocuk haklarından sorumlu komiseri Maria Lvova-Belova hakkında da yakalama emri çıkarttı. Lvova-Belova, Ukraynalı çocuk ve gençlerin Rusya’ya götürüldüğü Kremlin destekli bir programın kamuoyundaki yüzü olmuştu.

“Rusya taraf değil”

Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zakharova ise açıklamanın “hukuki açıdan da dahil olmak üzere ülkemiz için hiçbir anlamı yoktur,” dedi.

“Rusya, Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü’ne taraf değildir ve bu statü kapsamında hiçbir yükümlülük taşımamaktadır” ifadelerini kullanan Zakharova, “Rusya bu kurumla işbirliği yapmıyor,” diyerek U.C.M.’nin tutuklama çabalarını Moskova için  “yasal olarak hükümsüz ve geçersiz” olarak nitelendirdi.

Uluslararası Ceza Mahkemesi yirmi yıl önce savaş suçları, soykırım ve insanlığa karşı işlenen suçları soruşturmak üzere 1998 tarihli Roma Statüsü olarak bilinen anlaşma uyarınca daimi bir organ olarak kuruldu.

Ceza Mahkemesi’nin tutuklama kararları mağdurları ve tanıkları korumak için gizli tutuluyor ancak mahkeme bu davada “tutuklama kararının varlığının kamuoyuna açıklanmasının adaletin yararına olduğunu” söyledi.

Mahkeme, “mevcut durumda ele alınan davranışın devam ettiğinin iddia edildiğini ve yakalama emirlerinin kamuoyu tarafından bilinmesinin suçların daha fazla işlenmesinin önlenmesine katkıda bulunabileceğini” göz önünde bulundurduğunu da sözlerine ekledi.

“Önemli bir adım”

Ukraynalı yetkililer ve insan hakları grupları Lahey’deki mahkemenin kararını Moskova’nın savaş sırasındaki ihlallerinden sorumlu tutulmasında önemli bir adım olarak değerlendirdi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü uluslararası adalet direktör yardımcısı Balkees Jarrah “2014 yılından bu yana Ukrayna’da Rus güçleri tarafından işlenen suçların pek çok mağduru için bugün büyük bir gün” dedi.

“Bu tutuklama kararlarıyla I.C.C. Putin’i aranan bir adam haline getirdi ve Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşında failleri çok uzun süredir cesaretlendiren cezasızlığa son vermek için ilk adımını attı.”

Putin’in seyehati kısıtlanabilir

Tutuklama emri Çin lideri Şi Cinping’in Putin ile görüşmek için Moskova’ya seyehatinden birkaç gün önce geldi. Pekin’den tutuklama kararına ilişkin hemen bir yorum gelmedi.

Mahkeme, her ne kadar görevdeki devlet başkanlarını suçlayabilse de, onları tutuklama ya da mahkemeye çıkarma yetkisi yok, bunun yerine diğer liderlere ve hükümetlere dünya çapında şerifleri olarak hareket etmeleri için güveniyor.

Putin’in iktidarda kaldığı sürece yargılanma ihtimali zayıf görünüyor çünkü mahkeme sanıkları gıyabında yargılayamıyor ve Rusya kendi yetkililerini teslim etmeyeceğini söyledi.

Yine de yakalama emri Putin’in Batı’dan izolasyonunu derinleştiriyor ve yurtdışı seyahatlerini kısıtlıyor.  Eğer Rus lider mahkemeye taraf olan bir ülkeye seyahat ederse, o ülke uluslararası hukuktan doğan yükümlülükleri uyarınca Putin’i tutuklamak durumunda.

Perşembe günü bir Birleşmiş Milletler soruşturma komisyonu, Rusya’nın çocukları ve diğer sivilleri Ukrayna’dan Rusya’ya nakletmesinin savaş suçu teşkil edebileceğini söylemiş ve inceledikleri vakaların hiçbirinin uluslararası hukuka göre haklı olmadığını gözlemlemişti. Ukrayna 16,221 çocuğun Rusya’ya nakledildiğini bildirmiş, ancak komisyon bu sayıyı doğrulayamadığını belirtmişti.

Türkiye, Roma Statüsüne taraf olmamakla birlikte UCM’nin faaliyetlerini yakından takip ediyor, Taraf Devletler Asamblesi toplantılarına katılım sağlıyor.