Erdoğan’dan Ukrayna’nın NATO üyeliğine destek

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç’in NATO’ya üyeliği ile ilgili diplomasi trafiği son hızıyla devam ederken Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile İstanbul’da yaptığı toplantının ardından Ukrayna’nın NATO üyeliğine desteğini açıkladı.

Erdoğan, “Şüphesiz Ukrayna NATO’ya üyeliği hak ediyor,” dedi.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ülkesinin NATO’ya katılması ve müttefiklerinden daha fazla silah talebi ile çıktığı diplomatik turun son ayağında 7 Temmuz’da İstanbul’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir araya geldi.

İkili görüşmenin ardından yapılan basın açıklamasında konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan Ukrayna’nın NATO’ya katılımına destek açıklaması yaptı.

Toplantının ardından söz alan Ukrayna Devlet Başkanı, “Bu barış planını hayata geçirmek için çalışıyoruz. NATO zirvesini de görüştük. Sayın Erdoğan’ın Ukrayna’nın NATO’ya üyeliği hak ettiğini söylemesi bizi memnun etti” dedi.

Ukrayna’nın ilk ziyareti

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından başlayan savaş 500. gününü geride bırakırken Ukrayna Başkanı Zelenski ilk defa Türkiye’ye ziyarette bulundu. İkili daha önce geçen sene Ağustos’ta Lviv’de bir araya gelmişti.

İstanbul Vahdettin Köşkü’nde düzenlenen ve yaklaşık 2,5 saat süren toplantıda Rusya-Ukrayna savaşındaki son gelişmeler, Ukrayna’nın NATO katılımı ve silah desteği talebi ile 17 Temmuz’da sona erecek olan tahıl antlaşması konuları ele alındı.

Zelenski’nin ayrıca İsveç’in NATO üyeliği ile ilgili Erdoğan’a mesaj vermesi de bekleniyordu. Ukrayna başkanı, 11-12 Temmuz’da Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta yapılacak olan NATO Zirvesi’ne de davet edildi. Toplantının en önemli gündem maddesini Ankara’nın vetosunu sürdürdüğü İsveç’in NATO üyeliği ve Ukrayna’nın üyeliği oluşturacak.

Kremlin yakından izliyor

Türkiye Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya başlattığı işgal hareketinin ardından benimsediği arabuluculuk merkezli diplomasisini sürdürüyor. Rusya savaşın ardından Batı tarafından ticari yaptırım ve izolasyon ile karşılaşırken ticari ilişkilerini arttırdığı üç ülkeden biri Türkiye. Bunun yanında Ankara Ukrayna’ya insansız silah araçları ve çeşitli askeri mühimmat sağlıyor.

Zelenski’nin Türkiye ziyareti, geçtiğimiz hafta Wagner Grubu’nun lideri Yevgeni Prigojin’in başlattığı ayaklanma ile sarsılan Kremlin tarafından da yakından izleniyor.

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov 7 Temmuz’da yaptığı açıklamada, Rus yetkililerin Zelenski ile Erdoğan arasındaki görüşmelerin nasıl sonuçlanacağını yakından takip edeceklerini söyledi.

Peskov, “Elbette müzakerelerin sonucunu çok yakından takip edeceğiz. Bu önemli,” dedi.

Rusya, “özel operasyon” olarak adlandırdığı Ukrayna işgalinin sebepleri arasında NATO’nun doğuya genişlemesinin bir güvenlik tehdidi oluşturmasını ve kendini savunma ihtiyacı doğduğunu sıralıyor, NATO genişlemesinin “nükleer savaş başlatabileceği” açıklamalarında bulunuyordu.

Bu sebeple Ukrayna’nın NATO üyeliği Rusya-Ukrayna savaşının kritik konusu.

Erdoğan’dan üyeliğik mesajı

Geçtiğimiz hafta Wagner Güçleri tarafından başlatılan isyanın Kremlin’in diplomatik kozlarını da zayıflatabileceği yorumları yapılıyor; özellikle İsveç’in NATO üyeliği için baskı altında olan Ankara’nın tavrı merakla bekleniyordu.

Erdoğan, toplantının ardından her iki tarafa da barış müzakerelerine başlamaları yönünde uzun süredir yaptığı çağrıyı yineledi ancak Ukrayna’nın NATO üyeliğine destek vermesi Rusya’ya karşı net bir açıklama oldu.

Erdoğan’ın bu sözleriyle aynı gün Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Kırım Tatar Türkleri Lideri ve Ukrayna Milletvekili Mustafa Kırımoğlu ile İstanbul’da görüşmesi de dikkat çekti.

Açıklamaların sonunda Erdoğan, Putin’in gelecek ay işgalden bu yana ilk kez Türkiye’ye ziyaret düzenleyeceğini ve müzakerelerle ilgili görüşeceklerini de açıkladı.

Zelenski’nin, Ukrayna’nın NATO üyeliği için diplomatik baskısını sürdürmesine rağmen bu üyeliğin yakın bir zamanda gerçekleşmesi mümkün görünmüyor.

Bu sebeple Ankara’nın açıklaması daha çok İsveç müzakereleri ile ilgili bir mesaj anlamı taşıyor. Ankara’nın bu konudaki tavrının Vilnius Zirvesi öncesinde de değişmeyeceğinin bir işareti olarak yorumlanıyor.

Ukrayna’nın NATO üyeliği yakın değil

Beyaz Saray Ukrayna’nın üyeliğinin Vilnius’ta yapılacak zirvede gerçekleşmeyeceğini açıkça ifade etti.

ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna’nın NATO üyeliğine hak kazanabilmesi için ek reformlar yapması gerektiğini ifade ederek Kiev’in işini “kolaylaştırmayacağını” söylemişti.

Biden’ın ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan, 7 Temmuz’da Ukrayna üyeliği için, “Üçüncü Dünya Savaşı’nı başlatmak istemiyoruz” ifadelerini kullandı.

Ancak Zelenski silah konusunda baskısını sürdürüyor.

Ukrayna Başkanı, Çekya’dan Türkiye’ye hareket etmeden önce yaptığı açıklamada “Uzun menzilli silahlar olmadan sadece saldırı görevlerini değil, aynı zamanda savunma operasyonlarını da yürütmek zor” demiş, ABD’yi işaret ederek, “şimdilik bu onlara bağlı” demişti.

Misket Bombası tartışması

Bu açıklamayla birlikte Washington’un Ukrayna’ya dünyanın büyük bir bölümünde yasaklanan ancak Rusya ve Ukrayna’da yasaklanmayan tartışmalı misket bombası paketi teslim etme kararı verdiği açıklandı.

Bu silahlar geniş bir alana yayılabilen ve yıllarca patlamadan kalabilen çoklu patlayıcı bombacıklar içeriyor.

ABD Başkanı Joe Biden, CNN’e verdiği demeçte Ukrayna’ya bu silahları sağlamanın “zor bir karar” olduğunu belirterek “Bu arada bu konuyu müttefiklerimizle de görüştüm” dedi.

Misket bombası ile ilgili eleştirilere yanıt veren Ulusal Güvenlik Danışmanı Sullivan, “Ukrayna sivillere yönelik olası zararları azaltmak için çatışma sonrası mayın temizleme çalışmaları yürütmeyi taahhüt etmiştir ve Rusya’nın yaygın misket bombası kullanımı nedeniyle ABD bu mühimmatları sağlasa da sağlamasa da bu gerekli olacaktır” dedi.

Erdoğan ile toplantısının ardından Zelensky ayrıca silahsız insansız hava araçlarını (SİHA) Türkiye’yle birlikte üretme kararı aldıklarını vurguladı.

Çekya Başbakanı Petr Fiala da aynı gün  Ukrayna’ya savaş helikopterleri göndereceklerini ve ABD yapımı F-16 savaş pilotlarını eğiteceklerini söylemişti.

Tahıl sevkiyatı

Zelenski ve Erdoğan görüşmesinin önemli bir başlığı da 17 Temmuz’da süresi dolacak olan Tahıl Koridoru Anlaşması idi.

Rusya, anlaşmanın devamından yana olmadığını ifade ederken Ukrayna tahıllarının güvenli sevkiyatını sağlayan anlaşma Dünya gıda tedariğinin önemli bir bileşeni konumunda.

Erdoğan, toplantının ardından anlaşmanın uzatılması için çalıştıklarını vurguladı.

“17 Temmuz sonrasını daha ne kadar uzatabiliriz, bunun da çalışması içerisindeyiz” diyen Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bunun 3 ayda bir olması gibi bir beklentimiz var. Süreyi de 2 yıla çıkarmak gibi bir gayretin içinde olacağız. Bu konuyu Sayın Putin’le de gündeme getireceğiz. Afrika’daki fakir ülkeler hep buraya bakıyor.

“Ukrayna limanlarındaki 12 geminin durumunu da konuştuk. Bu gemilerin de serbest bırakılması noktasında gayret edeceklerini söylediler. Bunlar Türk gemileri. İş adamlarımız rahatlamış olacaklar. Tahıl koridorundaki süreçle ilgili yapacağımız müşterek çalışmayla netice alacağımızı ümit ediyorum.”

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in önümüzdeki ay Türkiye’ye yapacağı ziyaretin ana gündem maddesini de tahıl anlaşması oluşturacak.