Bakanlıktan İliç’teki maden için itiraf gibi cevap: “arıza iyileştirildi”

Erzincan İliç’teki Çöpler Altın Madeni’nde meydana gelen toprak kayması sonucu halen arama kurtarma çalışmaları devam ederken, göçüğe giden süreç mercek altında. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 2022 yılında aynı madende meydana gelen kaza ile ilgili verilen soru önergesine yanıtı “itiraf niteliğinde”.

13 Şubat’ta meydana gelen kazanın ardından Erzincan Valisi Hamza Aydoğdu göçük altında işçilerin olduğunu belirtirken, CHP İliç İlçe Başkanı Mesut Güz, ailelerin tespitleriyle 10-15 işçinin kayıp olduğunu belirtti. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, olayla ilgili 4 cumhuriyet savcısının görevlendirildiğini açıkladı. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ise göçük altında 9 işçinin kaldığını duyurdu.

Aynı maden işletmesinde 21 Haziran 2022 tarihinde de siyanürlü boruların patlaması sonucunda büyük miktarda siyanürlü sıvı atığı çevreye yayılmış, yaşanan felaketin ardından işletmeye idari para cezası verilerek, faaliyetleri durdurulmuştu. Çevre denetim ekiplerinin incelemesinde sızıntının tesis sınırlarının dışına çıktığı tespit edilmişti.

2022 yılında Aydın Milletvekili Aydın Adnan Sezgin’in verdiği soru önergesini aynı yıl Ağustos ayında yanıtlayan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, boru hatlarındaki arızanın çevre kirliliğine sebep olduğunu belirterek işletmeye 16 milyon para cezası uygulandığını doğruladı.

Bakanlık, cevabında, cevher sahasına ait boru hatlarındaki arıza sonucu meydana geldiği belirtilen çevre kirliliği ile ilgili işletmeye 16 milyon para cezası uygulandığını, “ilave çevresel iyileştirme çalışmaları tamamlanıncaya kadar Faaliyetin Durdurulma kararı” alındığını belirtti.

İtiraf gibi cevap “Numuneler alındı, kirlilik yok”

Bakanlık, bununla beraber, “5237 sayılı Türk Ceza Kanununun ilgili maddeleri uyarınca da Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından gerekli tahkikat yapılmak üzere suç duyurusunda bulunulduğunu” belirtti.

Bölgedeki çevre kirliliği ile ilgili “gerekli numunelerin alındığını” belirten Bakanlık, bu örneklerin incelenmesi sonucunda “insan ve çevre sağlığı açısından herhangi bir risk bulunmadığının tespit edildiğini” söyledi.

Bakanlık, cevabında, “Sahanın nihai durumunu belirlemek amacıyla Kirlenmiş Saha Değerlendirme ve İzleme Komisyonu’nun kurulması, sahanın en düşük kotundan yüzey altı toprak numunesi alınması ve son durumuna ilişkin gerekli tespitin ve takibin yapılması amacıyla Erzincan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğümüz talimatlandırılmıştır,” ifadelerine yer verdi.

Cevapta Bakanlık, işletmenin “işlemleri tamamladığını” belirtti:

Diğer taraftan, bakanlığımızca yapılan denetimler neticesinde, tesisin yığın liç doğu alanındaki taşma olan bölümde eski deforme malzemenin alandan kaldırıldığı, jeosentetik kil astar ve jeomembran malzemelerin serim işlemlerinin tamamlandığı; yığın liç batı alanındaki çalışmalara yönelik ise deforme olan malzemenin toplanmasına ve yüzey suyu toplama havuzu inşaası ve diğer proses kontrol, rehabilitasyon ve otomasyon, iyileştirme ve bakım onarım çalışmalarına devam edildiği tespit edilmiş olup, bakanlığımızca sürece ilişkin değerlendirme ve takip işlemleri titizlikle sürdürülmektedir.

Suç duyurusuna ne oldu?

Proje, 2008’de Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu raporu aldı. 2014 ve 2021’deki yeni ÇED raporlarıyla iki kez kapasite artışı yapıldı. ÇED raporlarında alanda toprak kayması riski olmadığı belirtildi. Bu süreçte ÇED Raporu’nun iptali istemiyle birçok dava açıldı.

Haziran 2023’te Danıştay yeniden bilirkişi keşfi yapılmasına karar verdi. Danıştay’ın ardından Anayasa Mahkemesi de hak ihlaline karar verdi. T24’ten Gökçer Tahincioğlu’nun haberine göre Anayasa Mahkemesi ayrıca ÇED olumlu kararının ve bilirkişi keşfinin eksikliklerini içeren 18 maddelik birk arar verdi.

2022 yılındaki patlamanın ardından verilen cevapta suç duyurusunda bulunulduğu belirtiliyordu.

Anagold Madenciliğe en üst sınır olan 16 milyon 441 bin TL idari para cezası uygulandı. 21 Haziran 2022’de faaliyetine son verilen ancak ruhsatı iptal edilmeyen şirket, 3 ay sonra yeniden açılarak madendeki faaliyetlerine devam etti.

T24’ten Cengiz Ali Bölükbaş’ın haberine göre bunun yanında Kanadalı ortağın bilançosunda Anagold Madencilik’in 7,2 milyon dolarlık vergi borcunun silindiği ortaya çıktı.

Kanadalı SSR Mining’in madenden 2020-2023 yılına kadar yaklaşık 1,5 milyar dolar gelir ve 334,6 milyon dolar kar elde ettiği belirlendi.

Çalık Holding de, 2012-2020 yılları arasında öz kaynaklarını yaklaşık dokuz kat artırdı. Holdingin sahibi Ahmet Çalık Forbes’un listelerine girdi.

4 saha sorumlusu gözaltında, Anagold Madencilik’ten açıklama

13 Şubat’taki göçük ve toprak kaymasının ardından başlatılan soruşturmada ise saha sorumlusu olduğu belirtilen 4 kişi gözaltına alındı.

Adalet Bakanı Tunç, İliç Cumhuriyet Başsavcılığınca başlatılan adli soruşturma kapsamında Bilirkişi heyetinin toprak kaymasının nedenlerini ve sorumlularını tüm yönleriyle araştırdığını söyledi. Tunç, “hali hazırda soruşturma kapsamında işyeri yetkilisi 4 kişi gözaltına alındı,” dedi.

Anagold Madencilik de göçüğün ardından bir açıklama yayımladı.

Şirket, açıklamada heyelanın atık depolama havuzu ile ilgisi olmadığını söyledi ve “Karasu (Fırat) Nehri’ne herhangi bir siyanür akışı olmamıştır” dedi.

Açıklama şöyle:

“Konunun atık depolama havuzu ile bir ilgilisi yoktur. Atık depolama havuzumuz ile ilgili herhangi bir tehlike söz konusu değildir. Karasu (Fırat) Nehri’ne herhangi bir siyanür akışı olmamıştır. Kayma nedeniyle çevresel herhangi bir kirlilik yaşanmamış olup buna rağmen gerekli tüm tedbirler hızlı bir şekilde alınarak saha kontrol altına alınmıştır. 6 noktadan yüzey suyu numunesi alınmıştır. Alınan numuneler normal değerlerdedir ve herhangi bir kirlenme söz konusu değildir.

Anagold, kamuoyunu olayın detayları konusunda tamamen bilgilendirecek ve nedenlerini net bir şekilde açıklayacaktır. Ayrıca, benzer durumların önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması konusunda kararlıdır.

Şirketimiz, işçi sağlığı ve güvenliğini her zaman en üst düzeyde tutmayı taahhüt etmektedir. Bu nedenle, yaşanan olayın nedenlerini tam olarak anlamak ve benzer durumların tekrarlanmasını önlemek için gereken tüm adımları atmaya kararlıyız.

Kamuoyunu ve ilgili tarafları olayın gelişmeler konusunda düzenli olarak bilgilendirmeye devam edeceğiz.”