Beştepe’deki toplantıdan ilk karar: İsrail’e ticaret kısıtlaması

Kamuoyu baskısı bir konuda daha Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan kabinesini adım atmaya zorladı. Ticaret Bakanlığı Bayram arifesinde, 9 Nisan’da yaptığı duyuruyla 54 ürün grubunda İsrail’e ticaret kısıtlaması getirdi. Ticaret Bakanı Ömer Bolat tarafından uygulanacak ticaret yasağı 9 Nisan’dan itibaren geçerli olacak ve açıklamaya göre “İsrail, uluslararası hukuktan kaynaklanan yükümlülükleri çerçevesinde, Gazze’de derhal ateşkes ilan edene ve Gazze Şeridi’ne yeterli miktarda ve kesintisiz insani yardım akışına izin verinceye kadar yürürlükte kalacak”.
Ticareti yeni yasaklanan ürünler arasında askeri amaçlarla da kullanılmaya müsait kalemler bulunuyor. Bunlar arasında uçak benzini ve jet yakıtı, paletler, inşaat makinaları, çimento, metal işleme kimyasalları, kimyasal ve mineral gübreler, motor yağları, Çelik profiller, alüminyum profiller, fiberoptik kablo ve elektrik iletkenleri gibi ürünler de bulunuyor. (Tam ürün listesi yazının sonunda.) Bakanlık açıklamasındaysa uzunca bir süredir İsrail’e askeri amaçlarla kullanılabilecek ürün satışı yapılmadığı yazılı.

Beştepe’de olağanüstü toplantı

Böylelikle 7 Ekim’de Hamas’ın İsrail’e saldırması sonrasında İsrail’in Gazze’de askeri operasyonlarla 33 binden fazla Filistinliyi öldürdüğü 6 ay boyunca İsrail’le bu 54 ürün grubunda ticaret kısıtlaması bulunmadığı da doğrulanmış oldu.
Ticaret Bakanlığının 9 Nisan açıklaması Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 8 Nisan akşam saatlerinde, önceden duyurulmayan ve soru alınmayan bir basın toplantısıyla İsrail’in Türkiye’nin Gazze’ye Ürdün üzerinden havadan, paraşütle yardım ulaştırma talebini reddettiğini, bu nedenle Türkiye’nin İsrail’e karşı “gecikmeden yeni tedbirler uygulama kararı” aldığını söylemişti.
YetkinReport’un edindiği bilgilere göre, Fidan’ın açıkladığı ve ilk adımın Bolat tarafından atıldığı kararlar, 8 Nisan günü öğleden sonra Beştepe’de yapılan üst düzey bir toplantıda alındı. Toplantı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın çağrısıyla yapıldı ve Türkiye-İsrail ilişkilerini ilgilendiren bakanlık ve devlet kurumlarının yetkilileri katıldı. Toplantıda kararlaştırılan diğer tedbirler açıklanmadı.
Ticaret Bakanlığının İsrail’e ticareti kısıtlama kararına CHP’nin ticaret politikalarından sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Volkan Demir, kararı desteklediklerini ancak geç ve yetersiz bulduklarını söyledi, ticaretin tamamen durdurulmasını istedi.

Kamuoyu baskısı etkili oldu

Dışişleri Bakanlığı ve diğer devlet organları Türkiye’nin Gazze’de saldırılara maruz kalan Filistin halkına en çok insani yardımı yapan iki ülkeden biri (diğeri BAE) olduğunu duyursa ve diplomatik girişimlerini vurgulasa da kamuoyu ve muhalefet partilerinden gelen eleştiri ve baskılar “Neden insani yardım yapmıyorsunuz?” yönünde değil. Kamuoyunda Gazze’de kuşatma altındaki Filistinlilere insani yardımın zaten Türkiye’nin görevi olması gerektiği inancı mevcut. Eleştiri konusu neden İsrail’e ticaretin kesilmediği.
Ama İsrail’e ticaret konusu 31 Mart yerel seçimlerinde muhalefet ama en çok Yeniden Refah Partisi tarafından işlenmiş ve (emekli maaşları konusunda somutlaşan) ekonomik kriz kadar olmasa da AK Parti bazı seçmeninin sandığa gitmemesi veya Yeniden Refah’a oy vermesindeki etkenlerden olmuştu.
Ramazan Bayramı tatilini seçim muhasebesi ve yeni stratejiyle değerlendireceği bildirilen Erdoğan’ın Gazze ve İsrail konusunda AK Parti’nin aldığı hasarı telafi için daha fazla gecikmeden harekete geçmek istediği görülüyor. Kamuoyu baskısının ekonomik konuların yanı sıra bu alanda da etkili olduğu anlaşılıyor.

Yeni bir Mavi Marmara endişesi

Ankara’yı İsrail’e ticaret ve daha fazla insani yardım konusunda harekete geçmeye zorlayan başka nedenler de olabilir.
YetkinReport’a bilgi veren kaynaklar, yardım kuruluş İHH’nın Gazze’ye denizden yardım götürmek üzere “Özgürlük Filosu” adı altında faaliyeti hızlandırdığına dikkat çekerek Ankara’nın 2010’daki gibi yeni bir Mavi Marmara olayıyla karşı karşıya kalmak istemediğini vurguluyorlar. İHH Başkanı Bülent Yıldırım, seçimlerden önce Kanada’dan Avustralya’ya, Güney Afrika’dan Norveç’e dek “gönüllü kuruluşlarca” ortaklaşa düzenlediği basın toplantısında şunları söylemişti:
• Havadan, karadan ve denizden bu ambargoyu inşallah deleceğiz. (…) Diplomasinin bittiği yerde sivil toplum kuruluşları devreye girer. Gemiler; Amerika’dan, Avrupa’dan ve Türkiye’den yola çıkacak. Şu an satın alıyoruz, gemi sayısı Mavi Marmara’dakinden az olmayacak.”
Yıldırım aynı toplantıda gemilerin Mart sonunda yola çıkacağını söylemişti, ama henüz yola çıktığı bildirilen gemi bulunmuyor.
2010 yılında Gazze’ye uygulanan ambargoyu delmek üzere İHH düzenlemesiyle İsrail’e doğru yola çıkan 8 gemiden Mavi Marmara 31 Mayıs’ta uluslararası sularda İsrail komandoları tarafından basılmış, 10 gönüllü öldürülmüştü.

Kısıtlanan ürünler listesi

1. Alüminyum Profiller, 2. Alüminyum Teller, 3. Boyalar, 4. Bakır Profiller, Çubuklar ve Teller, 5. Beton Mikserleri, 6. Çelik Borular ve Bağlantı Parçaları, 7. Çelik Filmaşin, 8. Çelik Kaplar ve Depolar, 9. Çelik Köprü Aksamı, 10. Çelik Kuleler, 11. Çelik Profiller, 12. Çimento, 13. Çimentodan, Betondan veya Suni Taştan İnşaat için Bloklar ve Levhalar, 14. Demir Çelikten Tüm İnşaat Malzemeleri, 15. Demir-Çelik Tüm Teller, 16. Ekskavatörler, 17. Elektrik Kabloları, 18. Elektrik Panoları, 19. Fayanslar, 20. Fiberoptik Kablolar ve Elektrik İletkenleri, 21. Forkliftler, 22. Granit, 23. Halat ve Kablolar, 24. Hırdavat Ürünleri, 25. Hidrolik Yağlar, 26. İnşaat Demiri, 27. İnşaat Makinaları, 28. İnşaat Yalıtım Malzemeleri, 29. İnşaatta Kullanılan Camlar, 30. Kimyasal Bileşikler, 31. Kimyasal Gübreler, 32. Klinker, 33. Kovalar, Kepçeler, Kürekler, Kıskaçlar ve Kancalar, 34. Kükürt, 35. Madeni Yağlar, 36. Makaralı Zincirler, 37. Mermer, 38. Metal İşleme Makinaları, 39. Metallerin İşlenmesinde Kullanılan Kimyasallar, 40. Mineral Gübreler, 41. Motor Yağları, 42. Paletler, 43. Plastik Borular, 44. Sandviç Paneller, 45. Seramikler, 46. Solvent Boyalar, 47. Tel Çekme Makinaları, 48. Testere Makinaları, 49. Tuğlalar, 50. Uçak Benzini ve Jet Yakıtı, 51. Vernikler, 52. Vinçler, 53. Yapıştırıcılar ve Tutkallar, 54. Yassı Çelik Ürünleri.