Erdoğan, Biden’la G7’de görüşecek mi, Güler Eurofighter alabilecek mi?

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan G7 toplantıları için İtalya’da, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler NATO toplantıları için Belçika’da. Bir de Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 15-16 Haziran’da İsviçre’de toplanacak Ukrayna Barış Zirvesi katılımı var bu temaslara eklememiz gereken.

Ukrayna toplantısı eğer gerçekten ateşkes ve barış amaçlı olsaydı, Rusya’nın da bir şekilde muhatap alınması gerekirdi. Oysa daha çok Ukrayna’ya daha çok silah verip Rus ilerlemesini durdurmak ve sonrasında harap olan Ukrayna’nın yeniden inşa ihalelerini paylaşmak amaçlı gibi duruyor. Bu toplantının odağındaki Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski 13 Haziran’da G7 Zirvesi için İtalya’da bulunan ABD Başkanı Joe Biden ile görüştü.

Fidan’ın Tahıl Anlaşmasına dikkat çekip diplomasiyi İstanbul’a kaydırmayı önereceği tahmin edilebilir. Soru şu: Rusya’nın da resme dahil edilmesini önerecek mi?

Ukrayna, Gazze, G7

Fidan’ın İsviçre görüşmeleri öncesinde, 14 Haziran’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuk olarak davet edildiği İtalya’daki G7 Zirvesi çerçevesinde Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile görüşmesi var. Daha önce 9 Mayıs’ta yapılması öngörülen Beyaz Saray ziyaretini erteleyen Erdoğan’ın G7 sırasında Joe Biden ile görüşmesi öngörülmüyor, diplomatik kaynaklara göre. MSB Güler ise Brüksel’de NATO Savunma Bakanları toplantısında ABD’li karşıtı Lloyd Austin ile kısaca da olsa görüştü. Orada da asli gündem Ukrayna.

G7 üyeleri (ABD, Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya ve Kanada) 13 Haziran’da el koydukları Rus mal varlıklarının gelirinden 50 milyar doları Ukrayna’ya aktarmaya karar verdiler. ABD ve G7 ortaklarının dikkati Gazze’de Filistinli katliamına devam eden İsrail hükümetine destekle bölünmeseydi Ukrayna daha fazla askeri yardım alabilecekti.

Türkiye’nin Rusya-Ukrayna krizinde oynadığı rol önemli çünkü F-16 meselesi bir yola girdiyse, Ankara şimdi Eurofighter alımı için Almanya’nın onayını almak için girişime devam ediyorsa, bu NATO’nun güney kanadının Rusya (ve söylenmese de İran’a) karşı güçlendirilmesi çerçevesinde gerekçe buluyor.

NATO, F-16, Eurofighter

F-16’ların uygulama anlaşmasında henüz tam teyit edemediğim bir gelişme söz konusu. Savunma sanayii kaynaklarından gelen duyumlara göre hem F-16 hem F-35’in üreticisi Lockheed-Martin şirketi, iç yükü nedeniyle Türkiye’nin istediği 40 yeni (ama Türkiye’nin taleplerine göre değişiklik yapılmış) uçak ile 79 mevcutları yenileme takımını Türkiye’nin istediği takvimde yetiştirmeye zorlanıyormuş. Bu nedenle eldeki 79 F-16’ının güncellenmesi işleminin MSB’ye bağlı Askeri Fabrika ve Tersane İşletme A.Ş. bünyesindeki Eskişehir 1. Hava Bakım Fabrikasında yapılabileceği konuşuluyor.

Türkiye NATO’nun güçlendirilmesi gerekçesiyle, Milli Muharip Uçak, Kaan filoya katılana dek yetenek ve güç takviyesi için 40 da Eurofighter almak istiyor. İngiltere, İspanya, İtalya ve Almanya ortak yapımı olan Eurofighter Tyhpoon uçaklarındaki engel Almanya’nın onay vermemesi.

Bazı yorumcular ABD’yle F-16 anlaşmasının tamamlanması ardından Almanya’nın itirazını kaldıracağını tahmin ediyor. Ancak diplomatik kaynaklar G7 zirvesinde Erdoğan’la görüşecek Almanya Başbakanı Scholz, Erdoğan’ın Gazze Krizi nedeniyle Almanya’nın İsrail’e verdiği desteği İkinci Dünya Savaşı sırasında Yahudi soykırımı Holokost’un suçluluk kompleksine bağladığını unutmadığı kanısında.

G7 görüşmeleri

Bu arada Erdoğan’ın G7 toplantısı için İtalya’ya İspanya’dan geçtiğini hatırlatalım. İspanya Avrupa Birliği içinde Gazze’deki katliam nedeniyle İsrail’i -Hamas ile mücadelesi dışında) haksız bulan, Filistin’i devlet olarak tanıyan ülkelerden. Ortak basın toplantısında Osman Kavalayı soran gazeteciyi tersleyen Erdoğan Filistin desteği için Başbakan Pedro Sanchez’e teşekkür etti.

İspanya ziyaretinin bir önemi de yine askeri işbirliği konusundaydı. Daha önce İspanyol teknolojisiyle Türkiye’de imal edilen TCG Anadolu amfibik çıkarma gemisinin, İHA/SİHA kullanımına göre daha gelişkin değişikliklerle bir eşinin daha imal edilmesi söz konusu; görüşmeler sürüyor.

Türkiye G7 üyesi değil ama ev sahibi İtalyan Başbakanı Giorgia Meloni tarafından davet edilen konuk devlet/hükümet başkanları arasında. Ukrayna, Brezilya, Arjantin ve Birleşik Arap Emirlikleri diğer davetli ülke liderleri. Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ise daveti, Hac hazırlıkları gerekçesiyle geri çevirmiş.
Erdoğan’ın G7 toplantılarının “Afrika ve Akdeniz/Yapay Zekâ ve Enerji” konulu oturumunda konuşması öngörülüyor.

Not:

* 14 Haziran 2024 saat 14.43’te güncellenmiştir.