Fernas işçileri Ankara yolunda, işçiler ayakta

Fernas Madencilik işçileri hak talepleriyle Manisa’nın Soma ilçesinden Ankara’ya doğru başlattıkları yürüyüşün dördüncü gününde Uşak’a ulaştı. İşçilerin eylemi bu yılın ilk eylemi değil çizer Cem Dinlenmiş’in Faynmedya’da paylaşılan illüstrasyonu, 2024 yılında 26 farklı işyerinde işçilerin talepleri için sesini yükselttiğini, çiftçi ve üreticilerin onlarca şehirde koşullara itiraz ettiğini gösteriyor.

Manisa’nın Soma ilçesinde bulunan Fernas Madencilik’te çalışan işçiler sendikaya üye oldukları gerekçesiyle işten çıkarılmalarının ardından eylem başlatmış, çalışma koşulları ve düşük maaşlar karşısında karşılanmayan taleplerini dile getirmek için Ankara’ya yürüme kararı almıştı.

ANKA Haber ajansına konuşan Bağımsız Maden-İş Sendikası Genel Başkanı Gökay Çakır, üyelerinin 34 bin lira maaşla çalıştığını, Soma’da bulunan diğer dört büyük şirkette ücretlerin 45-50 bin lira olduğunu belirtti. Çakır, “Bu kardeşlerimiz de bunun için eyleme başladılar. 6 tane kardeşimiz işten atıldı bunun için bu kardeşlerimiz eyleme başladılar. Biz de bu kardeşlerimizi yalnız bırakmadık Bağımsız Maden İş Sendikası olarak” dedi.

Fernas işçileri tek değil

Fernas işçilerinin yürüyüşü, Türkiye genelinde işçilerin artan enflasyon ve ekonomi yönetimi karşısında çalışma ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi talepleriyle başlattıkları eylemlerin yalnızca bir tanesi.

Çizer Cem Dinlenmiş, Fayn Studyo sosyal medya hesabında paylaşılan çizimi ile Türkiye genelinde 2024 yılında yapılan eylemleri haritalandırdı.

Dinlenmiş’in haritası sadece bu yıl içinde medyaya yansıyan 26 işçi eylemi, onlarca çiftçi eylemi olduğunu gösteriyor. İşçilerin talepleri net: Sendikal haklarının tanınması, ücretlerin enflasyon ile uyumlu bir şekilde yükseltilmesi, iş güvencesi ve çalışma koşullarının insani bir seviyeye çekilmesi.

Fıstık, domates, kavun, karpuz, fındık, çay ve kayısı üreticileri yıl boyunca eylemdeydi. Uşak, Bandırma, Çanakkale, Burdur, Uşak, Eskişehir’de üreticiler sokaklara çıktı.

Türkiye genelinde işçiler ayakta

Harita’dan ilham alarak biz de bu yılki eylemleri listelendirdik:

1. Polonez işçileri: Ağustos ayında İstanbul Çatalca’da bulunan Polonez Gıda Fabrikası’nda düşük ücretler, baskı ve mobbing karşısında sendikalaşmak isteyen ancak Tekgıda-İş’e üye olmalarıyla işten çıkarılan 135 işçi fabrika önünde eylem başlattı. İşçilerin eylemi sürüyor.

2. Asplastik işçileri: İstanbul Hadımköy’de bulunan As Plastik fabrikası işçileri 19 Eylül’den bu yana grevde. Türk-İş’e bağlı Petrol-İş’te örgütlenen As-Plastik işçileri 10 kişinin işten çıkartılmasının ardından eylem başlatmıştı. 140 işçinin greve çıkmasıyla As Plastik’te üretim durdu. İşçiler kovulan arkadaşları işlerine dönene kadar greve devam edeceklerini belirtiyor. (GazeteDuvar)

3. CarrefureSa işçileri: İstanbul’un Esenyurt ilçesinde bulunan CarrefourSA deposunda DGR isimli taşeron firmaya bağlı çalışan işçiler, Depo, Liman, Tersane ve Deniz İşçileri Sendikası (DGD-SEN) üyesi iş yeri temsilcilerinin işten atılmasının ardından Ağustos ayında eylem başlatmıştı. İşçiler işten atılanların geri alınması ve maaşlarına zam yapılmasını talep ediyor.

4. Büyük Camii inşaatı işçileri: İstanbul’un Ümraniye ilçesinde 6 aydır süren inşaat süreci tamamlanamazken işçilerin maaşları ödenmedi. Maaşlarını ve diğer haklarını alamayan işçiler 10 Eylül’de inşaat alanında eyleme başladı. Bir işçi kendisini ateşe vermeye çalıştı. (Yurtsever)

5. Mersen Metal İşçileri: Nisan ayında Gebze Organize Sanayi Bölgesi’nde kurulu Fransa merkezli Mersen işyerinde şirket yönetiminin Birleşik Metal İş sendikası ile toplu iş sözleşmesi müzakerelerine başlamayı reddetmesinin ardından 4 işçi işten atıldı. İşçiler greve başladı. (Birleşik Metal-İş)

Hak talepleri

6. Eker işçileri: Eker Süt Ürünleri’nin Bursa Mustafakemapaşa’da kurulu fabrikasında Tekgıda-İş üyesi 3 işçinin işten çıkarılması üzerine sendika fabrika önünde eyleme başladı. İşçiler 4 Ekim’de fabrika önünden Bursa merkeze yürüyüş başlatacak (Evrensel)

7. Agrobay Sera İşçileri: Agrobay Seracılık’ta işten çıkarılan tarım işçisi kadınların sera önündeki eylemi 35 gündür sürüyor. (BBC Türkçe)

8. Lezita Gıda işçileri: İzmir’in Kemalpaşa ilçesindeki Abalıoğlu Lezita Gıda Sanayi A.Ş.’nin Öz Gıda İş’i tanımamaması ve toplu iş sözleşmesi görüşmesini reddetmesi ve işçileri işten çıkarması üzerine yaklaşık 200 işçi 7 Mart’ta fabrikada grev başlattı. İşten çıkarılanların işe geri alınmasını ve sendikal haklarının tanınmasını isteyen işçiler halen grevde. (İz Gazete)

9. CMS Jant ve Makina işçileri: Türkiye’nin en büyük jant üreticilerinden CMS Jant ve Makine Sanayi AŞ’de son bir buçuk yılda 1000’i aşkın işçi işten çıkarıldı. İşten çıkarılan işçiler Temmuz ayında bir araya gelerek işten atılanların işlerine geri alınmasını talep etti.

10. Purmo Metal işçileri: Mayıs ayında İzmir Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi’nde Purmo Group metal fabrikasında 100’ün üzerinde işçi işveren ile Birleşik Metal-İş arasında geçen toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde ücret, sosyal ödeme ve ödeneklerle ilgili maddelerde anlaşma sağlanamaması üzerine greve gitti. (Evrensel)

11. Filidea Tekstil işçileri: Haziran ayında Denizli’de bulunan Filidea Testil’de TEKSİF’e üye olan işçilerin işten atılmasının ardından fabrika önünde direniş başladı. (Evrensel)

12. Hayat Park işçileri: Ağustos ayında Antalya Konyaaltı Belediyesi’ne bağlı Hayat Park’ta i-9 işçinin işten çıkarılması üzerine çalışanlar eyleme başladı. (HaberSol)

İnşaat işçileri, mevsimlik işçiler

13. Toki Kaymakamlık Binası İnşaatı işçileri: Nisan Ayında Zonguldak’ın Ereğli ilçesinde kaymakamlık binasının inşaatında çalışan yüklenici firmanın 25 işçisi iki aydır maaşlarını alamadıkları gerekçesiyle iş bırakma eylemi yaptı. (Tempo)

14. Sumitomo Lastik işçileri: Çankırı Yakınkent Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan Sumitomo Rubber Ako Lastik Sanayi ve Tic. A.Ş. işletmesinde Türkiye Petrol Kimya Lastik İşçileri Sendikası’nın örgütlü olduğu işçiler toplu iş sözleşmesi görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine grev başlattılar. (Umut-Sen)

15. Mevsimlik işçiler: Şubat ayında Çaykur’da çalışan mevsimlik işçiler kadro talebiyle eylem başlattı. (Anka)

16. Alpagut Linyit Madeni işçileri: Çorum Dodurga’da bulunan Alpagut Linyit Kömür işletmesinde patronun 88 işçiyi 6 ay ücretsiz izne çıkarmaya çalışması üzerine işçiler eylem başlattı. İşçiler 13 gün byoyunca maden ocağı önünde eylem yaptı, eylemlerini yerin 100 metre altına taşıdı. İşçilerin eylemleri 15. Günde sonuç verdi. Patron işçilerin sözleşmelerini feshederek kıdem ve ihbar tazminatlarını verdi. (Evrensel)

17. GM Teknik Cam işçileri: Amasya’nın Merzifon ilçesinde cam üreten bir fabrikada çalışan 12 işçinin sendikaya üye oldukları gerekçesiyle işten çıkarılmasının ardından çalışanlar eylem başlattı. (IHA)

18. Tolsa işçileri: Eylül ayında Ordu’nun Fatsa ilçesindeki İspanyol Tolsa Fabrikası’nda Maden-İş üyesi işçiler ücretlerine yüzde 50 zam yapılması taleplerinin karşılanmamasının ardından grev başlattı. (Evrensel)

Mağaza çalışanları, metal işçileri

19. Gratis işçileri: Ağustos ayında 22 farklı şehirderki Gratis mağazası çalışanları mağazaları önünde düşük ücret, ağır çalışma koşulları ve mobbing koşullarına karşı eylem yaptı. İşçiler “Gratis işçisi insanca yaşam istiyor” dedi. (Bianet)

20. Sarar Mağaza işçileri: Sarar Mağaza çalışanları Ağustos ayında 9 aylık toplu iş sözleşmesi görüşmelerinin sonuçlanmadı. İşverenin zam vaadini karşılamaması ve işçileri sendikadan ayrılmaya zorlaması üzerine çalışanlar bir aydır grevde.

21. Befesa silvermet işçileri: Temmuz ayında İskenderun Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Befesa Silvermet fabrikasında çalışan işçiler tıkanan toplu iş sözleşmesi görüşmeleri nedeniyle greve çıktı. İşçiler mevcut ücretlere yüzde 70 zam yapılmasını talep etti. (Evrensel)

22. Yolbulan Metal işçileri: Haziran ayında Hatay’da faaliyet gösteren Yolbulan Metal fabrikasında çalışan 210 işçi düşük ücret zammına karşı gereve başladı. (Evrensel)

23. Akcanlı tekstil işçileri: Ağustos ayında Akcanlar Fabrikası’nda çalışan işçiler çalışma koşullarına ve vergi kesintilerine karşı üç vardiya çalışan işçilerin tamamı iş bıraktı. Yaklaşık 90 işçinin çalıştığı fabrikada üretim tamamen durdu. (Evrensel)

24. Anagold maden işçileri: Erzincan İliç Çöpler Altın Madeni’nde 13 Şubat’ta yaşanan ve 9 işçinin öldüğü toprak kaymasının ardından Ağustos ayında çalışanlara “iş sözleşmesinin feshi ve ücretsiz izin süreci” konulu bir e-posta gönderildi. İşten çıkarılan işçiler “toprağımızı geri verin” sloganlarıyla eylem başlattı. (Yeşil Gazete)

25. Eti Krom maden işçileri: Temmuz ayında Elazığ’ın Alacakaya ilçesindeki Eti Krom Yıldırımlar AŞ’de işçiler zam ve yan haklarda iyileştirme talebiyle iş bıraktı. 18 günlük eylemin ardından işçilerin talepleri kabul edildi. (Sol Haber)

26. Diyarbakır ekmek fırını işçileri: Eylül ayında Diyarbakırlı fırın işçileri sigortasız çalışma ve 14 saati aşan çalışma koşulları ve izin hakları için eylem başlattı. İşçiler taleplerinin karşılanmaması halinde grev kararı almayı kararlaştırıyor. (GazeteDuvar)

1989’dan 2024’e

1989 yılının bahar aylarında Türkiye’de 600 bin çalışanı ilgilendiren toplu iş sözleşmeleri tıkanmış, çalışanlar iş bırakma eylemleri yapmaya başlamıştı. 7 Mart ile 18 Mayıs tarihleri arasında yüzbinlerce işçinin katıldığı 224’e yakın iş bırakma eylemi yapıldı. Çalışanlar topluca hastalık raporu alıyor, öğle arasında gösteri düzenliyor, doktor ziyareti için toptan izin alıyorlardı. Türkiye siyasi tarihine “Bahar Eylemleri” olarak geçen dalga yıl boyunca sürdü, nihayetinde çelik işçileri için yüzde 200’lük ücret artışına, kamu sektöründe çalışanlar için ise yüzde 140’lık bir ücret artışına imza atılmıştı.

Zonguldak’tan 70 bine yakın madencinin Ankara’ya yürüdüğü 1991 yılına gelindiğinde Türkiye’de enflasyon yüzde 71’e dayanıyordu. 1989 Bahar Eylemleri’nin ardından 1993’e kadar çalışanlar, yoğun grevlerin sonuçlarıyla birlikte artan enflasyona ve yaşam pahalılığına karşı reel ücret artışı sağlayabilmişti. Bunun ihracatın tıkanması ve iç pazarı canlandırma ihtiyacı, seçim gibi sebepleri olsa da, en önemli sebebi bu talebin yükseltilebilmesi, bu talebi yükseltecek toplumsal muhalefetin bulunabilmesiydi.

Bu talep 2021 krizinin ardından 2022’de Türkiye’de yükseliyordu. Ayrıntılar için aşağıdaki yazıya göz bakabilirsiniz: