12 şehit olayında ihmal kuşkusu soruşturuluyor. Avaşin’de ne oldu?

Metan gazıyla soluksuz kaldıkları bildirilen 12 şehit olayının soruşturulmasında ihmal kuşkusu ağır basıyor. Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Genelkurmay Başkanı Metin Gürak ve kuvvet komutanları şehitlerin cenazelerinin Yüksekova halaalanından memleketlerine uğurlanması töreninde görülüyor. (Foto: MSB)

İsimlerinin açıklanmasını istemeyen resmi kaynaklara göre, Irak topraklarında 6 Temmuz’da yürütülen bir askeri operasyon sonucu 12 şehit verilmesi nedeniyle Milli Savunma Bakanlığının başlattığı soruşturmada “ihmal” kuşkusu üzerinde duruluyor.
Millî Savunma Bakan1 Yaşar Güler, askerlerin PKK ile çatışmada değil, metan ve karbonmonoksit gazı etkisiyle şehit olduklarını açıkladı. Neredeyse yarım asırdır süren PKK ile mücadelede daha önce duyulmamış bir gerekçeydi bu.
İşin ilginç bir başka yanı, 6 Temmuz’da DEM Parti heyetiyle İmralı’da görüşen PKK’nın kurucu lideri Abdullah Öcalan’ın, ertesi gün Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüşecek heyete, “hayatlarını kaybeden askerler için üzüntülerini ve ailelerine baş sağlığı dileklerini” iletmesiydi.
Neler olmuştu?

12 şehit ve perde arkası

Resmi ve sivil kaynaklardan derleyebildiğim bilgilere göre 12 şehit ile sonuçlanan başarısız operasyonun perde gerisinde bir dizi siyasi ve askeri gelişme vardı.
Irak’ta PKK’nın yoğun olarak üslendiği, Türkiye sınırı yakınlarındaki Avaşin bölgesinde Kara Kuvvetlerine bağlı Türk komandoları 6 Temmuz’da tabur düzeyinde bir operasyon başlattı.
Operasyonun amacı PKK’lılarla çatışmak değildi. Amaç, süreç içinde şehit düşmüş ama cansız bedenleri çatışma bölgesinden kurtarılamamış askerin naaşlarını bulup ailelerine teslim etmekti. Bu son operasyon, yerleri istihbarat çalışmalarıyla saptanan dört askerin cansız bedenlerini bulmak içindi.
Daha önce çatışma bölgesi olduğu için rahatlıkla yapılamayan arama operasyonlar, PKK’nın kendini fesih ve silahlı mücadeleye son kararının aldığı 5-7 Mayıs Kongresinden sonra mümkün hale gelmişti. 852 rakımlı tepede, PKK’nın yıllarca hastane olarak kullandığı mağaraya gelene dek yüzlerce mağara ve sığınak temizlenmişti. Üç askerin cansız bedenleri bulunmuş, ailelerine teslim edilip defnedilmişti.
Geriye, 22 Mayıs 2022’de bölgede PKK’lılarla çatışmada şehit olan ama cenazesi mağaradan çıkarılamayan Piyade Üsteğmen Nuri Melih Bozkurt kalmıştı.

Metan ve karbonmonoksitle boğulma

Mağaraya önce 6 kişilik bir öncü tim girdi ve girmeleriyle kendileriyle irtibat kesildi. Arkasından onları çıkarmak amacıyla bir grup asker daha girdi. Olayın boğucu gaz sonucu ölüm olduğu anlaşılıp operasyon durdurulana dek toplam 19 asker mağaraya girdi; sonuç 12 Şehit ve halen GATA’da tedavi altında bulunan 7 yaralı oldu.
Bakanlıkça açılan idari soruşturmanın ihmal kuşkusu üzerinde durması da işte bu aşamadan kaynaklanıyor.
Kendisi de askeri hayatında o bölgede savaşmış bir komando olan Abdullah Ağar’ın verdiği bilgiye göre, mağaranın giriş çıkışları daha önceki operasyonlarda PKK kullanamasın diye “içeriden ve dışarıdan” patlayıcılarla kapatılmıştı.
PKK bu tür hastane mağaralarda birkaç yıllık yiyecek, içecek, ilaç, kimyasal madde bulunduruyordu. Patlayıcıların gazları mağarada sıkışmış olabilirdi. Operasyonlar sırasında dışarı çıkarılamamış birden fazla cansız beden olabilirdi. Bunlarla beraber, çatışma sırasında yaralananların kanlarından tutun da mağarada yuvalanmış yarasaların dışkılarına, yabani hayvanların kalıntılarına dek, oksijensiz kalan ortamda çürüyüp metan ve karbonmonoksite gazlarını üretecek pek çok kaynak vardı.

İhmal kuşkusunun kaynağı

YetkinReport’a bilgi veren bir kaynak, “Askerlikte her şey kurala bağlıdır” diye söze girdi ve şöyle devam etti; “Bu tür mağaralara giriş yöntemi için de adım adım izlenmesi gereken bir protokol, kontrol listesi vardır. Tabii soruşturma sonucunu beklemek gerekir ama şahsi tahminim, diğer askerlerin cenazelerinin bulunması ve daha önce hiç böyle bir sorunla karşılaşmamış olan birliğin, sonuç alma heyecanıyla gereken tüm tedbirleri almamış olabileceğidir.”
Askerî coğrafya ve askeri jeomorfoloji uzmanı Dr. Selim Erdoğan, daha derine inip daha net bir suçlamada bulunuyor. Metan da karbonmonoksit de kokusuz gazlardı. Soluyan farkına bile varmaz, “tatlı ölüm” diye tanımlanan şekilde kısa sürede kendinden geçerdi. Dr. Erdoğan, mağaraya girmeden önce gaz dedektörü kullanılmamasını “çok büyük hata” olarak eleştiriyor.
Muhtemelen 11 Temmuz civarında PKK simgesel bir törenle silah bırakmaya başlayacak. Ümit edelim 12 şehit, yarım asırdır devam eden bu sürecin son kayıpları olsun.