Metaverse: Yeni çağ devi mi, yaratıcı bir yıkım mı?

Merak ettiğim duygular arasına bir yenisi eklendi. Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg bir günde kişisel servetinden 24 milyar dolar kaybederek kırılması güç bir rekora imza attı. Bu rekor Facebook, Instagram ve Whatsapp’ın da parçası olduğu çatı şirketi Meta’nın beklenen daha düşük gelir açıklaması ile hisselerinin yüzde 22 değer kaybetmesi ile oldu. Meta’nın yıllık gelir beklentisi 30 milyar doların biraz üstündeyken, gerçekleşen rakamın 27 ile 29 milyar dolar arasında olacağı açıklandı. Yeni evrenler yaratmak için yapılan harcamaların da önceden tahmin edilenden çok çıkması ve Metaverse astarının yüzünden pahalı olması sebebi ile Meta’nın değer kaybı 200 milyar doları buldu. Yunanistan’ın 2021 yılı gayri safi milli hasılası da tam olarak Meta’nın bir günde kaybettiği değer kadar. Bu kadar çok parayı bir günde kaybetmek nasıl bir histir acaba?

Sosyal medya ise Zuckerberg’i affetmedi ve düşene bir tekme de biz vuralım edasıyla #deleteFacebook global trend konularının arasına girdi. Sosyal medyada yazılanları görünce dünyanın dört bir yanından insanların, 3.6 milyar aylık kullanıcısı, 68 bin çalışanı ve 3 milyondan fazla aktif reklam vereni olan Meta’ya karşı ne kadar çok nefret biriktirdiğini görebiliyorsunuz. Meğer insanlar ne doluymuş.

Metaverse karşıtları

Bir grup insan Meta’nın insanları zorla dijitalleşmeye ittiğini düşünüyor ve Metaverse istemiyoruz diyor. Artık insan ilişkilerinin yeterince dijitalleştiğini savunan bu grup, Meta’nın götürmek istediği yolda biz yokuz diyor. Sosyal medyayı 12-13 yıldır kullanan biri olarak, bir gün bu evrenlerin herhangi birinde dolaşırken bu kişilerden pek çoğunu görürsem şaşırmayacağım. Bazen bir kavram yeni yeni filizlenirken ona en çok karşı olanlar daha sonra o kavramın en büyük savunucuları olabiliyor, bunu defalarca gördük. Zuckerberg’in de bu gruba çok kulak astığını sanmıyorum. Ama diğer iki ana grup, yani Meta servislerini bilgi güvenliği nedeniyle kullanmayacaklarını açıklayanlar ve Meta servislerinin artık eskidiğini söyleyenler bence esas uyku kaçıracak türden.

1 kişi 3.5 Milyar insanın verisine sahip olmamalı

Bir diğer önemli eleştirinin ise veri kullanımı ve sahipliliği alanından yükseldiğini gördük. Meta’nın altındaki yapıların 3.5 milyar insanın verisine ulaşabilmesi gerçekten muazzam olduğu kadar da korkutucu bir başarı. Üstelik bu platformlar veriye doymadıkları için sizden her saniye daha fazla veri alma yarışındalar ve bunu da öyle ya da böyle başarıyorlar. Yaptığınız bir satın alma, beğendiğiniz bir fotoğraf, eklediğiniz bir arkadaş, seyrettiğiniz bir video gibi her hareket sizin adınıza yeni bir veri noktası oluşturuyor. Bu da demek oluyor ki Meta ve benzeri yapılar olan TikTok, Telegram vs. sizi belki en yakın arkadaşlarınızdan daha iyi tanıyor.

Sizin hakkınızda platformların elde ettiği bilgiler sizin hayatınızı sonsuz derecede kolaylaştırabilir ama platformların bunu sizin kara kaşınızın kara gözünüzün hayrına yapmadığı kesin. Bu noktada işler biraz kızışıyor. Herkes şu konuda hemfikir: zaten tüm platformlar da bunu açıkça beyan ediyorlar, bu şirketler bizim verilerimizi işleyerek ve satarak para kazanıyorlar.

Peki nasıl ve ne için verilerimizi işliyorlar ve kime satıyorlar?

Bazı kişiler Meta’ya hükümetlerin ortak olduğunu ve en başta ABD hükümeti olmak üzere gizli bir konseyin verilerimizi ve yaptıklarımızı sürekli takip ettiğini söylüyor. Bazıları, Meta’nın hükümetler için değil, onları devirmek için çalışan global yapılara çalıştığını söylüyor. Bazıları ise açık arttırma ile en çok parayı kim veriyorsa verilerimizin onlara satıldığını söylüyor. Bu liste böyle uzayıp gidiyor.

Ben herhangi bir komplo teorisine girmeden kişisel verilerimizin şu andakinden çok daha iyi korunması ve yönetilmesi gerektiğine inan, sosyal platformların destekçisi ama her zaman denetleyicisi de olmak isteyen taraftanım.

Meta için en tehlikeli grup: Meta’dan sıkılanlar

Ben Zuckerberg’in yerinde olsaydım gelecek adına en çok Meta şemsiyesindeki firmalardan sıkılanlardan korkardım. Metaverse bir şekilde hayatımızda yer alacak, onun adımlarını atayım derken Ikarus gibi kanatlarının yanıp düşüşü yaşamak da çok olası.

Facebook’un günlük kullanıcı sayısı ilk defa düştü ve 1.930 milyardan 1.929 milyara geriledi. Meta yayınladığı bildirimde bu gerilemede ve beklenen geliri yakalayamamasının faktörlerinden biri olarak da TikTok ve Google rekabetini işaret etti. TikTok’un şu an 1 milyar aktif kullanıcısı var uygulama 3 milyar kere farklı telefonlara indirilmiş. 2016’da kurulmuş bir firma için hiç de fena değil.

Acaba bu sonun başlangıcı mı yoksa yeni bir devrin doğum sancıları mı? Bugün olan bitenlerden sonra aklımdaki soru bu. Acaba borsalara kendimizi çok mu kaptırıyoruz, tüm bu performans kaygısı ve kazanılan, kaybedilen paralardan kafamızı kaldırdığımızda göreceğimiz şey her şeyin hızlı tükendiği bir çağda ölmeye yüz tutmuş bir yeni çağ devi mi yoksa yeni bir evrene hayat vermenin sıkıntılarını çeken yaratıcı bir yıkım mı?

Bunu takip etmek güzel olacak.