Rusya’nın Ukrayna saldırısı ikinci haftasına girerken iki ülkenin Dışişleri Bakanları, Türkiye’nin arabuluculuğunda bir araya geldi. Üst düzeyde gerçekleştirilen ilk görüşme olma özelliğini taşıyan toplantıda, Ukrayna ateşkes ve sivillerin tahliyesi için insani koridor kurulması talebini Rusya ise Ukrayna’nın silahsızlanması talebini yineledi. Taraflar üst düzey diplomatik görüşmelerin devamı konusunda olumlu mesajlar verdi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun arabuluculuğunda 10 Mart’ta Antalya Diplomasi Forumu’nda ilk defa yüz-yüze görüştü.
1,5 saat süren üçlü görüşmenin ardından açıklama yapan Çavuşoğlu, toplantıyı “önemli bir başlangıç” olarak niteledi ve bakanlar seviyesindeki böyle bir toplantıdan sonuç beklenmemesi gerektiğinin altını çizdi. Türkiye’nin iki tarafın talebiyle arabuluculuk rolü üstlendiğini belirten Çavuşoğlu, “böyle bir başlangıcın da yapılması gerekiyordu. Ve bundan sonraki süreçte bu diyalog bu temaslar devam ederse teknik müzakerelere ilaveten son kararı siyasetçiler verecek. Ve gelecekte güven arttırıcı adımlarla beraber biz bir neticeye varılacağına inanıyoruz” dedi.
Dışişleri Bakanı, “Bu toplanının özellikle liderler düzeyinde devam etmesi gündeme geldi. Ukrayna tarafı (Ukrayna Başkanı) Sayın Volodimir Zelensky’nin böyle bir toplantıya hazır olduğunu, Lavrov ise (Rusya Devlet Başkanı) Sayın Vladimir Putin’in prensip olarak buna karşı olmadığını bu toplantıda söyledi,” dedi.
Ateşkes ve insani koridor: Karar Belarus toplantısından sonra
Çavuşoğlu, Türkiye’nin toplantıda “insani boyutun önceliğine” dikkat çektiğini, sürdürülebilir bir ateşkese ihtiyaç olduğunu vurguladı. Dışişleri Bakanı, özellikle Rusya saldırısı altındaki Mariupol şehrinde insani koridor kurulmasını gündeme getirdiklerini aktardı.
Sahada eşgüdümün sağlanmasının sivillerin güvenliği için önemli olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, bunun sağlanması için “liderler düzeyinde” kararlar alınması gerektiğini, tarafların ilgili mercilere talepleri ileteceğini aktardı.
Ayrıca, Çavuşoğlu toplantıda tarafların tüm taleplerini iletildiğini, ancak “teknik düzeydeki müzakerelerde bazı gelişmelerin olması ve bunların yukarı mercilere sunulması gerektiğini” söyledi. Dışişleri Bakanı, bu konularda alınacak kararların Belarus’ta gerçekleştirilecek bir sonraki görüşme neticesinde alınması konusunda anlaşıldığını, toplantının bu şekilde sona erdiğini aktardı.
Rusya’nın 24 Şubat’ta başlattığı harekatın ardından iki ülke temsilcileri Belarus’ta üç defa görüşmüş, iki tur görüşmenin ardından kısa süreli ateşkes ve insani koridor anlaşmalarına varmış ancak bu kararlar uygulamada sonuçlanamamıştı. Taraflar görüşmelere devam etme kararı almıştı.
Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanları da Ukrayna’nın insani koridor talebinin gündeme geldiğini açıklamalarında teyid etti, toplantıda somut bir sonuç alınmasa da konunun bir sonraki görüşmeler için değerlendirildiğini aktardı.
Müzakerelerin sürmesi önemli
Ukrayna Dışişleri Bakanı Kuleba, görüşmede Rusya’nın saldırısı altındaki Ukrayna şehri Mariupol’de bir insani koridor açılması ve 24 saatlik bir ateşkes sağlanması taleplerini ilettiklerini, Lavrov’un bu taleplere karşılık olarak “yetkili makamlarla görüşmesi gerektiği” cevabını verdiğini söyledi. Kuleba, Kiev yakınlarındaki Suma ve Poltava şehirlerinde de insani yardım koridoru isteklerini yineledi.
Kuleba, “Lavrov insani koridor konusunda yetkili makamlarla görüşeceğini belirtti. Ateşkes konusunda da bir ilerleme kaydedemedik. Rusya’da konuyla ilgili başka karar vericilerin olduğunu biliyoruz. İnsani sorunlara çözüm aramak için çalışmalarımızı sürdüreceğiz,” dedi.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov da “günlük bir insani koridor açılması” önerilerini tekrarladıklarını belirterek, “güzergahlar aslında durumu kontrol edenler tarafından belirleniyor. Sivillerin çıkabilmesi amaçlanıyor,” dedi. Lavrov, bu konuda karar verici merci olmadığını, konuyu yetkililere taşıyacağını aktardı.
Rusya Dışişleri Bakanı, Belarus’ta başlayan müzakerelerin sürdürülmesine önem verdiklerini ve diplomatik ilişkilerin devamı konusunda anlaştıklarını vurguladı.
Çavuşoğlu: “Kapsamlı barış anlaşması masada”
Çatışmaların başladığı günden bu yana çözüm için diplomatik temaslarını sürdüren Ankara, hem Rusya hem de Ukrayna’nın moderatörlük talebini memnuniyetle karşıladığını belirtti.
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, iki ülkenin müzakere ettiği bir çok konu olduğunu “kapsamlı bir barış anlaşmasının imzalanmasının masada” olduğunu ifade etti. Çavuşoğlu, “barış antlaşması” durumunda Ukrayna’nın bazı ülkelerin güvenlik garantörlüğünü istediğini, “Bu ülkelerden birinin de Türkiye” olduğunu söyledi. “İkili yaptığımız görüşmede de Kuleba bunu bir kere daha teyid etmiştir,” dedi.
Ukrayna, Rusya’nın askeri saldırısını işgal olarak tanımlıyor ve Rusya’nın 2014’te ilhak ettiği Kırım ve Rusya Başkanı Vladimir Putin’in bağımsızlığını tanıdığı Donetzk ve Luhansk bölgeleri dahil olmak üzere Ukrayna topraklarından çekilmesini talep ediyor.
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, görüşmenin ardından yaptığı basın açıklamasında, “Rusya’nın hiçbir ülkeyi işgal etmediğini” söyleyerek Moskova’nın NATO genişlemesi ile tehdit altında olduğunu, ve kendini savunduğunu belirtti.
Batılı ülkelerin etkisi altında olduğunu savunduğu Volodimir Zelensky ve yönetiminin çekilmesi talebini yineleyen Lavrov, Zelensky hükümetini “Nazi hükümeti” olarak tanımladı, ve Rusya’nın Ukrayna’nın silahsızlanması talebini yineledi. Rusya, mevcut hükümet yerine Ukrayna’nın NATO ve Avrupa Birliği üyesi olma taleplerini geri çekecek bir ismin gelmesini istiyor ve Kırım, Donetzk ve Luhansk’ın Rusya toprağı olarak tanınmasını talep ediyor. Ukrayna ise bu istekleri egemenlik haklarına bir saldırı olarak kabul ediyor.
Rusya, Ukrayna: Talepler üst mercilere iletilecek
Kuleba, toplantı ardından Rusya’nın tüm istekleri karşılanmadan saldırıdan çekilmeyeceği izlenimi edindiklerini belirtti ve “Biz savaşı durduramıyoruz, bize saldıran devlet bunu istemiyorsa savaşı durduramayacağız. Biz diplomasiye açığız ama eğer bu olmazsa Ukrayna pes etmeyecek,” dedi.
İki taraf da müzakereye açık olduklarını bir kez daha yineledi.
Lavrov, “Ukrayna için güvenlik garantilerini müzakereye hazırız dedi,” ve Belarus’ta yapılacak görüşmelere işaret etti: “ Ukrayna’nın genişlemesine karşı çıkarak Ukrayna’nın güvenliğine hiçbir şekilde karşı çıkmıyoruz. Hem Avrupa ülkelerinin hem de Ukrayna’nın güvenliğini istiyoruz ama Rusya’nın güvenliğini de önemsiyoruz” dedi. Lavrov, “Müzakerelerin yapılmasını istiyoruz. Belarus’ta sonuç almak istiyoruz Ukrayna krizine toplu çözüm istiyoruz. Tüm tarafların çıkarlarını göz önünde bulundurarak ve Avrupa ülkelerinin görüşlerini dikkate alarak çözüme kavuşturulmasını istiyoruz. Görüşmenin kağıt üzerinde kalmasını istemiyoruz; çözüm istiyoruz,” diye ekledi.
