2 Mayıs’ta sosyal medyada yer alan bir video ile çevreye duyarlı pek çok kişi isyan etti. Bodrum’un Gümüşlük sahiline bağlanan bir dereden katı atıkların da rahatça görülebildiği, simsiyah su denize akıyordu. Her gün yürüyerek geçtiğim güzergahta yer alan dereyi hiç bu kadar kirli görmemiştim. Hemen oraya gittim ve ne yazık ki derenin deniz ile buluştuğu yerde gördüğüm manzara ile dehşete kapıldım.
Gümüşlük, Muğla’ya bağlı Bodrum ilçesinin en güzel noktalarından biri. Gümüşlük halkı tarafından hala köy olarak adlandırılan, hızla artan yapılaşmaya karşın bakirliğini korumaya çalışan güzel bir mahallesi Bodrum’un. Güneşin batışını izlemek için mutlaka Gümüşlük’e gelinir. Sahil boyunca sıralanan salaş balıkçıları artık çok pahalı olsa da görülmeye değerdir. Türkiye’den ve dünyadan çok önemli sanatçıları ağırlayan Uluslararası Gümüşlük Klasik Müzik Festivali ise köyü bir marka haline getirmiştir.
Biraz ötede balık tutan, hatta denize girenler varken, katı pisliklerin yüzeyinde kolayca ayırt edilebildiği pis su, Gümüşlük’ün o eşşiz sahilinde deniz ile buluşuyordu. Derenin hemen yanında sezona hazırlanan motel sahipleri isyan içindeydi. Pek çok yere şikayet için başvurduklarını ama bir sonuç alamadıklarını söylediler.
Suçlu Vidanjör Firmaları mı?
İlk aklıma gelen, Muğla Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (MUSKİ) tarafından işletilen ve Gümüşlük merkezinde bulunan pis su arıtma tesisinden kaynaklı bir sorun ihtimali oldu. Tesisin kapasitesi yetmiyor ve pis su arıtılmadan dereye deşarj ediliyor olabilir miydi? Zaten kapasitesi yetersiz olduğu için tesiste bir revizyon inşaatı vardı ve işin bitim tarihi de 12 Mayıs 2022 olarak belirlenmişti. Dereyi takip ederek arıtma tesisine kadar ulaştım ama bayram nedeniyle nöbetçiler dışında kimse yoktu. Bilgi alabilmek için Muğla Belediyesi’ne ulaşmam gerekiyordu.
Dereyi takip ederken gözüme çarpan vidanjörler, bu kirliliğin vidanjörlerin foseptiklerden topladığı atıkları kaçak olarak dereye bırakması kaynaklı olabileceğini de düşündürdü.
Dereye kaçak atık su boşaltılıyor
Vidanjörler, kanalizasyon ve foseptik çukurlarında yaşanan tıkanıklıkların bir pompa aracılığıyla giderilmesini sağlayan, aynı zamanda kanalizasyon sisteminin olmadığı yerlerde foseptik kuyularında biriktirilen atıkları çekmek ve arıtma tesisine kadar ulaştırmak için kullanılan araçlardır. Bodrum ve çevresinde de henüz merkezi altyapıya sahip olmayan ve foseptik kullanan yerleşim yerleri vardır.
Konuyu çözebilmek adına öncelikle Bodrum Belediye Başkanı Ahmet Aras’a ulaştım. Kendisine çektiğim fotoğrafları da ileterek nedenini öğrenmek istediğimi belirttim. Ahmet Aras hemen MUSKİ yetkilileri ile irtibata geçip nedenini öğreneceğini ve beni aratacağını söyledi.
Bir süre sonra MUSKİ yetkilisi aradı: Konuyu incelettiğini, arıtma tesisine ve ilgili yere belediye çalışanlarının ulaştığını, arıtma tesisi kaynaklı bir sorun olmadığını, zaman zaman karşılaştıkları gibi vidanjörlerin kaçak olarak dereye atık boşaltması sonrası bu durumun gerçekleştiğini iletti.
Neden diye sordum: Vidanjörler bunu nasıl ve hangi cesaretle yapabiliyorlardı, cezai yaptırımı yok muydu?
Pis su arıtma kapasitesi yetersiz
Denizlerimizi kirleten, atıklarını derelere bırakan, musilaj sorununa sebep olan bir sürü fabrika/işletme varken ve hala engellenemezken, vidanjör kaynaklı bir kirlilik de olasıydı elbette. Foseptikten çektiği insan atıklarını alıp, arıtma tesisine ulaştırması gerekirken, denizlerimize taşıyan vidanjör firmaları da vardı demek ki.
MUSKİ yetkilisinden aldığım bilgiye göre: Bodrum’da, Gümbet, İçmeler, Konacık, Bitez, Ortakent Yahşi, Gündoğan, Gümüşlük, Göltürkbükü, Yalıkavak, Mumcular ve Güvercinlik olmak üzere 11 mahallede toplam 42300 m³/gün kapasiteli arıtma tesisi var. Bu tesisler 2013-2014 yıllarındaki 140716 nüfus baz alınarak tasarlanmış. Yaz aylarında Bodrum’un nüfusunun çok yükseldiği, Covid-19 salgını sürecinde yazlıklarında kalanlarla kış nüfusunun da arttığı gözönüne alındığında, Bodrum’un pis su arıtma kapasitesinin yetersiz kaldığını görüyoruz. Bu nedenle de bir kaç arıtma tesisinde, Gümüşlük dahil, kapasite artışlarına yönelik revizyonlar yapılıyor.
Uzağa gitmek istemeyen sürücüler atığı dereye bırakıyor
Bu arada, 11 mahalledeki tesisler arasında kapasite açısından farklılıklar var ve diyelim ki Gümüşlük çevresinden foseptik boşaltan bir vidanjör, Gümüşlük arıtma tesisi kapasitesi yetersiz kaldığında diğer arıtma tesislerine yönlendiriliyormuş. Daha uzaktakine, gerek mazot masrafı ve gerekse zaman kaybından dolayı gitmek istemeyen kimi vidanjör sürücüleri de doğaya acımadan deşarjı derelere bırakıyormuş. Mazot fiyatlarının artması ile yolu kısaltma çabasına giren, bir an önce yükünden kurtulup bir diğer foseptiği boşaltıp kazancını artırma amacı ile doğayı hiçe sayan bu acımasız firmalara nasıl engel olunacak? Sorum bu oldu.
Yakalandıklarında ceza alıp, ruhsatlarının iptal edilmesi de sözkonusu iken yapılacak şey bu firmaları takip etmek. Olası güzergahlara kamera sistemi kurarak izlemek ve yakalamak mümkün ancak bu yatırımı yapmak şu an çok olası gözükmüyor anladığım.
Yöre halkının bilinçlenip, gördüğünde hemen şikayet etmesi gerekir ki konuştuğum yetkili telefonunu o bölgedeki herkese verebileceğimi söyledi. Çünkü onlar da aynen benim ilk olarak “arıtma” sisteminden kaynaklı olduğunu düşündüğüm gibi, haksız yere eleştirilmekten dolayı rahatsızlar. Hem belediyenin suçlanmasından, hem de gözbebekleri olarak nitelendirdikleri Bodrum’un doğasının zarar görmesinden üzüntü duyuyorlar.
Bu olay sonrası hemen bütün vidanjör firmaları ile irtibata geçip uyarılarını yineleyeceklerini belirtti.
Sorunun ardında mazot fiyatları var
Ben de bayramın ilk günü bahse konu yere hemen ulaşarak konuyu inceleyen, bana geri dönüş yaparak bilgilendiren gerek Bodrum Belediye Başkanı Ahmet Aras’a ve gerekse MUSKİ yetkilisine teşekkür ediyorum.
Bayram çukulatası alıp, içerisinde “sosyal mesafeye uyulmuş” çukulatalarla karşılaşmanın, cevizsiz baklavaların, restoranlardaki küçülmüş porsiyonların ardında hükümetin başarısız ekonomik politikaları sonrası insafsızca artan girdi maliyetlerinin oluşu gibi, vidanjörlerin doğa katliamına neden oluşunun arkasında da mazot ve zaman kaynaklı girdi maliyetlerinin olduğunu öğrendiğim bir bayram günü oldu bugün.
Yarın ilk işim bu konuda duyarlılık yaratabilmek için yöresel bir eylem planı oluşturmak. Eğer siz de yazımı okur ve benzer kirliliğe denk geldiğinizde vidanjörler konusunda dikkatli olur, kaçak bir boşaltma işlemi görünce plakalarını alarak belediyeye bildirirseniz denizlerimizi korumak açısından çok değerli bir eylemin parçası olursunuz.
Mutlu bayramlar…
