222 maden sahası ihaleye açılıyor

Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nün (MAPEG) 222 adet maden sahası, işletme veya arama amaçlı ihaleye açıldı. İhalelerin ilanı 29 Kasım 2022 tarihli Resmi Gazete’de yer aldı.

İhaleye konu olan maden arazilerinin toplam alanı: 125 bin 829 hektar ve 58 il içerisinde dağılmış. İhaleler 9-20 Ocak 2023 döneminde tamamlanacak.

• İhale sayılarının en fazla olduğu ilk dört il; Antalya 12, Denizli 10, Kütahya 10, Van 10 şeklinde.
• Taş ocaklarının yoğun baskısı altında olan Antalya ilinde şu anda ihaleye açılan tüm alanlar II. Grup maden. (Maden Grupları tanımı için bakınız)
• Denizli’de ise ağırlıklı olarak II. Grup Madenler ihaleye açılmış olup sahaların 7 tanesi II. Grup, 3 tanesi IV. Grup maden.
• Van’daki tüm sahalar IV. Grup maden olup maden sahalarının toplam alanı 10235.31 hektar.
• Kütahya ilinde ihaleye açılan sahaların 6 tanesi IV. Grup, 4 tanesi II. Grup maden.
• İhalelerinin büyük bölümünü 123 saha ile kömür ve metalik madenciliğin yapıldığı IV. Grup madencilik ruhsatları oluşturuyor.

TEMA (Türkiye Erezyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma) Vakfı’nın raporları her iki tür madencilik faaliyetinin de geniş alanlarda, doğal alan, orman, toprak ve su yıkımına neden olan ve kontrolü zor olup kirlilik yaratan uygulamaları içerdiğini söylüyor.

Kömür odaklı enerji politikaları

Bu ihaleler iklim kriziyle mücadeyi zafiyete uğratacak, Enerji Bakanı Fatih Dönmez’in de “Kömür santrallarını hemen kapatacağız demek doğru değil. Gerçekçi hedefler belirlemeli, temkinli olmalıyız” diyerek ortaya koyduğu, Türkiye’nin kömür odaklı enerji politikalarının yanı sıra yeni dönem madencilik politikalarının yönünü de işaret ediyor.

İhale teklif mektubunun, ihaleye girecek olanları da zor durumda bırakan ve Maden Mühendisleri Odası Başkanı Ayhan Yüksel’in işaret ettiği, 11. Maddesine göre, ihaleyi alan firma, ruhsat düzenlenmesinden sonra, sahanın özel alanlardan birisi ile çakıştığının tespit edilmesi ve gereken izinleri alamaması durumunda ihale bedelini geri alamıyor ve herhangi bir hak talebinde bulunamıyor.

İhale evrağında maden arazilerinin, izin alınarak çalışılacak avlak, devlet avlağı veya genel avlak alanı içerisinde kaldığı görülüyor. (1)

İhale şartları içinde yer alan ve MAPEG’in sahanın rezervi ve tenörü konusunda herhangi bir sorumluluğu bulunmadığına ve ihaleyi kazanan teklif sahibinin madenin rezervi, niteliği ve türü ile ilgili olarak MAPEG aleyhine herhangi bir itiraz ileri süremeyeceğine dair madde de ihaleye gireceklerin riskini gösteriyor.

Bakanlıklar arasındaki koordinasyonsuzluk ve planlama eksikliği nedeniyle, ihaleye açılan sahaların bir kısmı muhtemelen geçmişte de ihaleye açılmış olan maden sahaları.

Türkiye’nin doğa dostu maden haritası çıkarılmalı

Maden Mühendisleri Odası Başkanı Yüksel, ön incelemelerin ilgili kamu kurumları tarafından yapılarak, maden varlığının araştırılması, kısıtlı alanlar içinde olup olmadığının kontrolü, ardından ihaleye çıkılması gerektiğinin altını çiziyor.

Yani Türkiye’nin doğa dostu bir maden haritasının çıkarılması gerekiyor. Çıkarılan haritada, doğaya, insana ve tarımsal üretime dost bir kamu yararı anlayışıyla, doğa koruma alanlarının, ormanların, tarım alanları ve içme suyu havzalarının maden faaliyetlerinden tamamen korunmasının sağlanması, arazi kullanım planlarının tüm hassasiyetlere değer verilerek hazırlanması bekleniyor.

222 maden sahasının büyük bölümünün, korunan alan, birinci sınıf tarım alanı, büyük ova, mera ve içme suyu havzası gibi tarımsal üretimin ve içme suyu ihtiyacının teminatı olan arazilerde olma ihtimali yüksek.

Diğer yandan ihaleye katılanların halkın haklı tepkisi ile karşı karşıya kalması, bunun sonucunda toplumda yeni kutuplaşma alanları oluşma ihtimali de sözkonusu.

Seçim dönemi öncesi yapılacak bu boyuttaki bir ihale elbette dikkatle takip edilmeye muhtaç.

Ama bunların ötesinde en çarpıcı gerçek TEMA Vakfı Başkanı Deniz Ataç’ın şu cümlesinde kendini buluyor:

“Bu kararları alanların ekoloji konusunda ciddi bilgilenmeye ihtiyaçları var. Çok büyük sorumluluk yükleniyorlar. Büyük tehdit ülkemiz ve geleceğimiz için.”

Notlar:

1- Avlak: Av ve yaban hayvanlarının doğal olarak yaşadıkları veya sonradan salındıkları sahalar.

Devlet Avlağı: Devlet ormanları, toprak muhafaza, ağaçlandırma sahaları ve benzeri yerlerle Devlet tarım işletmeleri, baraj gölleri ve emniyet sahalarında, ilgili kuruluşun muvafakatı alınarak Bakanlıkça avlak olarak ayrılan yerler.

Genel Avlak: Özel ve Devlet avlakları dışında kalan bütün av sahaları ile göl, lagün, bataklık ve sazlık gibi sahalar.