Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (İDDK) Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden geri çekilme kararına yapılan itirazları reddetti. Bu karar ile Türkiye resmen sözleşmeden geri çekilmiş oldu. (Foto: Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu)
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (İDDK), kadın ve insan haklarını savunan 200’ü aşkın örgüt ve kişinin itirazını reddeden Danıştay kararını onayarak, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden geri çekilme kararının hukuka aykırı olduğuna dair itirazların “reddine” karar verdi.
İDDK’nın 2 Ocak’ta oy çokluğuyla aldığı kararın ardından Türkiye İstanbul Sözleşmesinden resmen geri çekilmiş oldu.
Türkiye 20 Mart 2021 tarihinde Cumhurbaşkanlığı kararı ile “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi”ni Türkiye Cumhuriyeti bakımından fesh etmişti.
Kadınlara ve toplumun korumasız kesimlerine yönelik şiddete karşı yasal bir koruma mekanizması öngören sözleşme, 2011 yılında İstanbul’da imzalanmış, Türkiye de sözleşmenin ilk imzacısı olmuştu.
Danıştay itirazları reddetmişti
Fesih kararının ardından ülke çapında pek çok eylem yapılmış, 200’ü aşkın kadın ve insan hakları örgütü duruma itiraz ederek cumhurbaşkanlığı kararının iptali için dava açmıştı.
İtiraz davaları 2022 yılında Danıştay 10. Dairesinde görüldü. Dört duruşma halinde görülen davada kadın hakları ve insan hakları örgütleri iki noktanın üzerinde durdu.
İlk nokta, sözleşmenin Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edildiği ve Anayasa uyarınca TBMM kararı olmaksızın uluslararası sözleşmeden çekilme kararı verilemeyeceği oldu. İkinci nokta ise, yine anayasa uyarınca temel hak ve özgürlükleri ilgilendiren konularda cumhurbaşkanlığı kararı yayınlanamayacağı idi.
Duruşmaların ardından Danıştay savcısı, kararın iptali yönünde görüş bildirmiş ancak Danıştay 10. Dairesi Cumhurbaşkanlığı kararını hukuka uygun bulmuş ve davanın reddine karar vermişti.
İDDK’nın kararının ardından Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapılacak.
Kadın örgütlerinden tepki
Her ne kadar İstanbul Sözleşmesi dayanak alınarak 6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine dair Kanun” hazırlanmış olsa da, sözleşmenin uygulamada şiddete uğrayan kadın ve savunmasız kesimler için koruyucu bir mekanizma sağladığını belirten davacı örgütler, sözleşmeden çekilmesinin ardından artan cinayetlere vurgu yapmış, yasanın önemine dikkat çekmişti.
Kararın ardınan ilk tepki Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’ndan geldi.
Sosyal medya hesabından açıklama yapan platform, ““Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararını ‘hukuka uygun’ buldu. İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı verenleri göndereceğiz; İstanbul Sözleşmesi’ni uygulatarak kadın cinayetlerini durduracağız!” ifadeleri kullanıldı.
Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü, karara tepki göstererek, bundan sonraki aşamanın Anayasa Mahkemesi ve oradan da sonuç alamazlarsa Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) olacağını söyledi.
Güllü, “Sayın Cumhurbaşkanı’nın tabiri ile ‘topu ayakta dolaştırma stratejisi’. Kendilerine göre siyaset malzemesi yapıyorlar. Bu hukuksuz. Danıştay, Türkiye’nin dört bir yanından gelen kadınlara tiyatro izletir gibi 4 duruşma yaptı. Hakimler, bu sürecin içinde eğlendiler. Sözleşmeden çekilmek hukuksuzdur ve bu tek adam yönetiminin ispatıdır. Buna karşı durmayanların cübbe giymesi sakıncalı” dedi.
Siyasi tepkiler
Iptal kararına CHP’den ilk tepki Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun’dan geldi. Twitter hesabından yaptığı paylaşımda bulunan Torun,
“Hayalimizdeki Türkiye, kadınların eşit haklara sahip olduğu, güvende yaşadığı bir Türkiye. Saray ağzıyla alınan hiçbir karar bu hayalden büyük değil,” ifadelerini kullandı.
Torun, “İktidarımızın ilk haftasında İstanbul Sözleşmesi’ne yeniden taraf olacağız” dedi.
İYİ Parti lideri Meral Akşener de karara tepki gösterdi.
Akşener, sosyal medya hesabından yayınladığı mesajında şu ifadeleri kullandı:
“Siz yargıyı sopa yapmaya devam edin. Biz, milletin iradesiyle iktidara yürüyoruz. Siz kadınlardan korkmaya devam edin. Biz 85 milyon el ele, İstanbul Sözleşmesi’ni imzalamaya geliyoruz.
Bu kararı verdirtene sorun bakalım; kadınlara “sürtük” demek de “hukuka uygun” muymuş?”
Danıştay’ın kararına HDP Kadın Meclisi, sosyal medya hesabından tepki gösterdi. HDP Kadın Meclisi’nden yapılan açıklamada, “Danıştay, İstanbul Sözleşmesinden çıkılmasıyla ilgili hukuksuz kararı “hukuka uygun” buldu. İstanbul Sözleşmesi kadınların mücadelesiyle yürürlüğe girdi, yine mücadelemizle geri alacağız! İstanbul Sözleşmesi bizimdir!” denildi.
