AYM’den Atalay ile ilgili yeniden ihlal kararı: Tahliye edilsin

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, Mayıs seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi’nden milletvekili olarak seçilen Can Atalay’ın tutukluluğunun devam etmesi ile ilgili yeniden hak ihlali kararı verdi. Mahkeme, Atalay’ın tahliye edilmesi için dosyayı İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderdi.

Anayasa Mahkemesi, 21 Aralık’ta toplanan Genel Kurul’da TİP Milletvekili Can Atalay hakkında daha önce verilen hak ihlali kararının yerine getirilmemesi ve tutukluluğunun devam etmesi sebebiyle yapılan hak ihlali başvurusunu değerlendirdi.

AYM, Atalay’ın seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının, bireysel başvuru hakkının ihlal edildiğine oybirliğiyle, kişi hürriyeti ve kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine oyçokluğuyla karar verdi.

AYM Genel Kurulu, oybirliğiyle İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesince Atalay’ın yeniden yargılanmasına başlanmasına, cezaevinden tahliye edilmesine ve yeniden yapılacak yargılamanın da durdurulmasına karar verdi.

Mahkeme ayrıca Atalay’a 100 bin Türk Lirası manevi tazminat verilmesine hükmetti.

Kararda şu ifadelere yer verildi:

Başvuru Anayasa Mahkemesinin ihlal kararının gereğinin yerine getirilmemesi nedeniyle bireysel başvuru hakkının, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının, mahkûmiyet hükmünün infazına devam edilmesi nedeniyle de kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

Hüküm:

A. Seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ve bireysel başvuru hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna oybirliğiyle

B. 1. Anayasa’nın 148. maddesinde güvence altına alınan bireysel başvuru hakkının ihlal edildiğine oybirliğiyle,

2. Anayasa’nın 67. maddesinde güvence altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ve Anayasa’nın 19. maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine oyçokluğuyla,

C. Kararın bir örneğinin icra edilmemiş olan Anayasa Mahkemesinin Şerafettin Can Atalay kararı ile eldeki başvuruya ilişkin Şerafettin Can Atalay kararında tespit edilen hak ihlallerinin ortadan kaldırılmasına yönelik İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesince başvurucunun yeniden yargılanmasına başlanması, mahkumiyet hükmünün infazının durdurulması, ceza infaz kurumundan tahliyesinin sağlanması ve yeniden yapılacak yargılamada durma kararı verilmesi şeklindeki işlemlerin yerine getirilmesi için anılan mahkemeye gönderilmesine oybirliğiyle

D. Başvurucuya talebiyle bağlı kalınarak net 100.000 TL manevi tazminat ödenmesine oybirliğiyle,

13. Ağır Ceza bir önceki tahliye kararını uygulamadı

Gezi Parkı davası kapsamında “Türkiye Cumhuriyeti’ni ortadan kaldırmaya teşebbüs suçuna yardım” suçundan 18 yıl hapis cezasına çarptırılan Atalay, 14 Mayıs 2023 Genel Seçimlerinde TİP Hatay milletvekili olarak seçildi.

TİP, Atalay’ın milletvekili seçilmesiyle tutukluluk halinin durdurulması gerektiği için davanın görüldüğü İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesine başvurmuş, mahkeme, tahliye kararını reddetmişti.

Bunun üzerine Atalay’ın avukatları Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. AYM 27 Ekim’de verdiği kararda Atalay’ın seçilme hakkı ve kişi hürriyeti ve güvenliği haklarının ihlal edildiğine hükmetti ve İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin tahliye kararı vermesi gerektiğini belirtti.

AYM kararını uygulaması beklenen Ağır Ceza Mahkemesi, AYM kararında açıkça belirtilmesine rağmen, tahliye kararının kendi görev alanı içinde olmadığını söyleyerek dosyayı üst mahkeme olan Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne gönderdi.

Yargıda ilk: Yargıtay’dan AYM üyelerine suç duyurusu

Yargıtay Başsavcılığı, Ceza Dairesine gönderdiği mütaalasında “yargıda kriz” tartışmalarını körükleyerek AYM’nın yetki aşımında olduğu, tahliye kararına uyulmaması gerektiği yönünde görüş bildirdi.

İhlal kararını inceleyen Yargıtay 3. Ceza Mahkemesi, hukuken kararları tartışmaya açık olmayan Anayasa Mahkemesi’nin kararına uyulmamasına hükmetti. Mahkeme, kararı veren AYM üyeleri hakkında da suç duyurusunda bulundu.

3. Ceza Dairesi Türkiye yargısında bir ilke imza atarak, “Anayasa Mahkemesi’nin Şerafettin Can Atalay’ın bireysel başvurusu hakkında 25 Eylül 2023 tarihli ihlal kararına hukuki değer ve geçerlilik olmadığını” belirtti.

Yargıtay ayrıca Atalay’ın milletvekilliğinin düşürülmesi için mahkeme kararının bir örneğinin TBMM’ye gönderilmesine karar verdi. Yargıtay’ın kararına AYM hakkında “yargıtay üyelerini tehdit etme” “vesayet makamı gibi davranma” iddialarını yer alması Türkiye yargısında daha önce eşi görülmemiş bir tartışmaya sebep oldu.

AYM üyeleri saf değiştirdi

AYM, daha önceki kararını 5’e karşı 9 oyla almıştı, mahkeme ikinci ihlal kararında 3’e karşı 11 oyla Atalay hakkında ihlal kararı verdi. Tüm bu krizin ardından AYM’nin iki üyesi de hak ihlali yönünde görüşünü değiştirmiş oldu.

Mahkeme, diğer kararları oybirliğiyle alırken “Anayasa’nın 67. maddesinde güvence altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ve Anayasa’nın 19. maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine,” 3’e karşı 11 oyçokluğuyla aldı.

Üç karşı oyu verenlerin İrfan Fidan, Muhterem İnce ve Muammer Topal olduğu belirtildi.