İsveç’in NATO üyeliği TBMM’de onaylandı

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) İsveç’in NATO üyelik protokolünü onaylayarak Ankara’nın vetosu nedeniyle bir yılı aşkın süredir devam eden diplomatik tartışmalara nokta koydu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzası ile meclis onayına sunulan İsveç’in NATO’ya katılımı ile ilgili protokolün onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun teklifi TBMM Genel Kurulu’nda 23 Ocak’ta görüşüldü.

Oylamaya 346 milletvekili katıldı ve 287 kabul, 55 ret ve dört çekimser oyla İsveç’in NATO üyeliği onaylandı.

Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) grupları lehte oy kullanırken, İYİ Parti, Saadet Partisi aleyhte oy kullandı. DEM Parti milletvekilleri tepki göstererek salondan ayrıldı. Bazı DEM vekilleri aleyhte oy kullandı.

İsveç bu oylamanın ardından Macaristan’ın da onay vermesiyle NATO’nun 32. üyesi olacak. Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, oylamanın yapıldığı gün İsveçli mevkidaşı Ulf Kristersson’a bir mektup göndererek İsveç’in NATO askeri ittifakına katılımını görüşmek üzere kendisini Budapeşte’ye davet etti.

F-16’lar ve İsveç’in üyeliği

2022 yılında Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından hem İsveç hem de Finlandiya Kuzey Atlantik Paktına katılmak için başvuruda bulunmuştu. Ankara, başta PKK olmak üzere Türkiye’nin güvenliğini tehdit eden örgütlere karşı etkili önlemler alınmasını talep ederek kuzey ülkelerinin katılımını veto etti. Diplomatik müzakerelerin ardından Ankara Finlandiya’ya yönelik vetosunu geri çekti, ancak İsveç ile sorunun çözülmesi daha uzun sürdü.

Aralık ayında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Joe Biden’ın bir telefon görüşmesi sırasında ABD Başkanı’nın Türkiye’ye F-16 satışını İsveç’in NATO üyeliğiyle ilişkilendirdiğini aktardı. Biden bu konuşmada, İsveç’in üyeliğinin onaylanması halinde F-16 satışının da onaylanacağını belirtmişti.

Erdoğan üyelik için Temmuz ayında onay vermiş, Ekim ayında da parlamentoya sunulmak üzere belgeyi imzalamıştı. Ancak Meclis Dışişleri Komisyonu’nun görüşmeleri ertelemesi, Erdoğan’ın onay için parlamentodaki çoğunluk gücünü kullandığı iddialarına yol açmıştı. Komisyon Aralık ayında belgeyi onayladı ve dikkatler meclis gündemine çevrildi.

Oylamadan önce Erdoğan’ın siyasi ortağı Milliyetçi Hareket Partisi lideri Devlet Bahçeli mecliste yaptığı açıklamada partisinin onay yönünde oy kullanacağını söyledi.

Bahçeli, “Komisyonda görüşmeler sırasında Milliyetçi Hareket Partisi üyesi arkadaşlarımız İsveç’e, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ve yönetiminin ortaya koymuş olduğu tavırla özdeşir bir yaklaşımla destek vermiştir, bu destek Genel Kurul’da da geçerli olacaktır” sözleriyle oylamanın İsveç’in üyeliği lehine olacağı yönündeki beklentileri yükseltti.

Parlamento tarafından onaylandı

İsveç’in NATO üyeliğinin Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanması geri dönüşü olmayan bir adım. Eğer ABD Başkanı Erdoğan’a verdiği sözü tutmaz ve F-16 satışı gerçekleşmezse, İsveç NATO’nun 32. üyesi olacak. Ancak son gelişmeler Erdoğan’ın bu siyasi riski almak zorunda kaldığını gösteriyor.

Oylamanın ardından ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeffry L. Flake, “Türk Parlamentosu’nun İsveç’in NATO’ya girişini onaylama kararını büyük bir takdirle karşıladığını” belirtti

Sosyal medya hesabından açıklama yapan Flake, “Türkiye’nin NATO İttifakına olan bağlılığı, kalıcı ortaklığımızı açıkça ortaya koymaktadır” dedi.

Türkiye geçtiğimiz günlerde İsveç’in NATO’nun bu hafta başlayacak olan Steadfast Defender 2024 askeri tatbikatına katılmasına onay verdi. Ankara’nın İsveç’in katılımına onay vermesi, yakın gelecekte oylanması beklenen üyeliğin fiilen onaylanması olarak yorumlanmıştı.

Erdoğan’ın 24-25 Ocak tarihlerinde Kazakistan’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Suriye konulu Astana Grubu toplantıları sırasında, tam da NATO’nun en büyük askeri tatbikatı başlamak üzereyken bir araya gelmesi planlanıyor.

Putin-Erdoğan görüşmesi

Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov 23 Ocak’ta yaptığı açıklamada Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Türkiye ziyareti için hazırlıkların devam ettiğini doğruladı, ikili görüşmenin tarihini ise “zamanı gelince açıklayacaklarını” söyledi.

TASS haber ajansının haberine göre Moskova’da bir basın toplantısında konuşan Peskov açıklamasında “Rus-Türk zirvesi için hazırlıkların devam ettiğini defalarca söyledik. İki devlet başkanı [Putin’in] ziyaret tarihini koordine eder etmez, size zamanı gelince haber vereceğiz,” dedi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Rus ve Türk dışişleri bakanlarının 22 Ocak’ta New York’ta yaptıkları görüşmede ikili temasların takvimini ele aldıklarını açıkladı.

İran Cumhurbaşkanı Reisi Türkiye’de

İsveç oylamasından bir gün sonra 24 Ocak’ta İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi Türkiye’de olacak.

Raisi’nin daha önce iki kez ertelenen Türkiye ziyareti, en üst düzey Türk-İran işbirliği konseyi toplantısına denk getirilecek. Toplantı sonrasında yaklaşık 10 anlaşma ve memorandumun imzalanması bekleniyor.

Taraflar ayrıca terörle mücadele ve Orta Doğu’daki durumu da ele alacak.