Reisi-Erdoğan görüşmesinin detayları: Gündem Gazze ve terör

İsrail’in Gazze’ye yönelik 7 Ekim’den bu yana sürdürdüğü bombardımanın Orta Doğu’da geniş bir coğrafyada çatışmalara evrilmesi endişelerinin merkezinde yer alan İran İslam Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmek ve Türkiye İran Yüksek Düzeyli İşbirliği 8. Toplantısı’na katılmak üzere Türkiye’ye geldi.

24 Ocak’ta Ankara Esenboğa Havalimanı’nda geniş bir protokolle karşılanan Reisi, Beştepe’de bulunan Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde Erdoğan ile görüştü.

İki lider, aralarında üst düzey bakanların da bulunduğu kalabalık heyetleriyle birlikte sekizincisi düzenlenen Türkiye-İran Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi Toplantısı’na başkanlık etti.

Toplantının ardından iki ülke arasında mutabakata varılan 10 anlaşmaya tören eşliğinde imza atıldı.

Reisi ziyareti iki kez ertelenmişti

İran Cumhurbaşkanı’nın Türkiye’ye ziyareti önce Kasım ayında, daha sonra da Ocak ayında iki kez ertelenmişti. İran lideri ile Erdoğan’ın görüşmesinin en önemli maddesini Gazze’nin oluşturması bekleniyordu. İran’ın geçtiğimiz hafta önce Kuzey Irak, Suriye’yi hedef alması, ardından Pakistan’a füze saldırısı gerçekleştirmesi bölgede gerginliği arttırdı.

Yemen’de İran destekli Husi’lerin Kızıldeniz’den geçen gemilere saldırılarının ABD ve İngiliz kuvvetlerinin Yemen’e yönelik operasyonlarına evrilmesi; Suriye, Lübnan, İsrail arasındaki gerginlikler ve İran’ın bölgedeki etkinliği, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının bölgede daha büyük bir gerginliğe sebep olabileceği endişelerini arttırdı.

Reisi’nin bu gündemde Ankara’ya ziyareti önem kazanmıştı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Reisi ile görüşmelerinde İsrail’in Gazze’ye saldırılarının da ele alındığını “Filistin, Suriye, Irak, Afganistan ve Güney Kafkasya’da yaşanan son gelişmeler hakkında fikir alışverişinde bulunduklarını” ifade etti.

Gündem “Gazze ve terör”

İkili görüşmelerin ardından basın açıklamasında konuşan Erdoğan, “İsrail’in Gazze’ye yönelik insanlık dışı saldırılarının bir an önce son bulması, adil ve kalıcı barışın tesisine yönelik ivedi adımlar atılması ihtiyacını ele aldık. Filistin’in haklı davasına desteğimizi tekrarladık ve bu konudaki iş birliğimizi devam ettirme kararlılığımızı tazeledik” dedi.

New York’ta düzenlen Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde iki ülke dışişleri bakanlarının bir araya geldiğini hatırlatan Erdoğan, “bölgemizin güvenliğini ve istikrarını daha fazla tehdit edecek adımlardan sakınılmasının önemi üzerinde mutabık kaldık,” dedi.

İran Cumhurbaşkanı Reisi de konuşmasında “iki taraf olarak Filistin davasını, direniş eksenini desteklemek hususunda, Filistin halkının hak ettiği hukukunun kendilerine verilmesi konusunda mutabıkız” dedi.

Reisi, “Bu zulümleri uygulayanlar yargılanmalıdır. Hem zulmü bitirmeleri gerekiyor hem de tazminatları ödemeleri gerekiyor,” dedi.

Terörle mücadele

İki ülkenin masasındaki önemli gündem maddelerinden birini terör oluşturuyor.

Son bir ay içerisinde Kuzey Irak’ta iki saldırıda 21 askerin şehit olmasının ardından Türkiye için terörle mücadele İran ile önemli bir başlığı oluşturuyor. Ankara, Tahran’dan, İran-Irak sınır geçişleri konusunda önlem alınması ayrıca Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) bulunan Süleymaniye kentinde PKK etkinliği konusunda işbirliği talep ediyor. 

Erdoğan, Reisi ile görüşmelerinde terör ile mücadelenin önemli bir yer tuttuğunu belirterek, “ülkelerimizin ve bölgemizin güvenliğini hedef alan PKK/PYD/YPG ve PJAK’a karşı işbirliğimizin daha da güçlendirilmesinin önemine değindik” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran’ın Kirman kentinde 3 Ocak’ta IŞİD tarafından üstlenilen bombalı saldırıları “lanetlediğini” belirtirken, “Türkiye’nin terörle mücadelede İran’ın yanında olduğunu tekrar ifade etmek istiyorum,” dedi.

ABD tarafından öldürülen İran Devrim Muhafızları Komutanı Kasım Süleymani için 3 Ocak’ta düzenlenen anma törenine iki farklı bombalı saldırı gerçekleştirilmiş, saldırılarda 100’ü aşkın kişinin öldürüldüğü bildirilmişti. Saldırıyı IŞİD üstlenmişti.

Erdoğan’ın ardından söz alan İran Cumhurbaşkanı Reisi de terörle mücadeleye değindi ve “biliyorsunuz biz terörizmle mücadele konusunda önemli adımlar attık. İran İslam Cumhuriyeti terörizmle mücadele hususunda herhangi bir tereddütte bulunmamıştır” dedi.

Reisi “Türkiye’nin güvenliği bizim güvenliğimiz, bölge ülkelerinin güvenliği bizim güvenliğimizdir ve bölgede herhangi birinde ne ufak bir güvensizliği bütün bölge için güvensizlik olarak görüyoruz. Biz terörizmle mücadelede çok kararlıyız” ifadelerini kullandı

Reisi: “ABD sorumlu”

İran Cumhurbaşkanı, terörle mücadele konuşmasını ABD’ye eleştiriye ayırdı.

“Terör örgütleri bugün Batılı ülkelerin desteği ile faaliyet göstermektedir. Hem Türkiye’de, Irak’ta, Suriye’de Afganistan’da ve çeşitli noktalarda cinayetlerini devam ettirmektedirler” diyen Reisi “Amerikalılar seçim kampanyalarında alenen söylediler ki, ‘DAEŞ’i biz kurduk ve onu destekliyoruz’ dediler,”  ifadelerini kullandı.

Reisi, “bundan daha da kötüsü Siyonizm rejimin bu yaptıkları Amerikalılar ve bazı Batılı ülkelerin desteğini görmektedir. Bu da esasen Amerika’nın Siyonizm rejimini resmen desteklediği büyük bir sorun. Aslında Amerika bu cinayetleri şu anda gerçekleştirmektedir.

İran Cumhurbaşkanı, “Ne yazık ki Birleşmiş Milletler ve Güvenlik Konseyi bu doğrultuda kendi işlevini kaybetmiş bulunuyorlar. Bizler yeni küresel, adaletli bir düzenin kurulması için çaba göstermemiz gerekiyor. Türkiye ve diğer ülkelerle bu alandaki iş birliğimiz etkili olacaktır, biz buna inanıyoruz,” dedi.

Terör ile mücadele, uyuşturucu ile mücadele ve organize suçlar ile mücadele konusunda da “işbirliği iradesi” gösterdiklerini belirten
Reisi, “İlişkilerimizin ticari ve ekonomik seviyesini geliştirmeyi amaçlıyoruz. İlk adımda ticaret hacmimizi 30 milyar dolara çıkarmayı hedefledik. Doğal gaz, petrol olmak üzere dost ve kardeş ülke olan Türkiye ile ilişkilerimizi geliştirme kararı aldık” dedi.

Suriye ve Kafkasya

Erdoğan görüşmelerde “Suriye, Irak, Afganistan ve Güney Kafkasya’da yaşanan son gelişmelerin” ele aldındığını belirtmişti.

İki liderin görüştüğü sıralarda Kazakistan’da İran, Türkiye, Rusya ve Suriye heyetlerinin katıldığı Astana Grubu da toplandı.