Erdoğan’ın yenilgisi: Soylu’nun tutamadığı, Yerlikaya’dan beklenen söz

Bundan beş sene kadar önce, bir TBMM kabul resminde, o zaman İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya bir sorunu dile getirdim. “Haklısınız” dedi, “İlk fırsatta bakacağım”. Sonra bir kere makamındaki bir görüşmede -elbette başka konularda da sorular sorarken- bu sözünü hatırlattım. “Haklısınız, görüyorsunuz, iş, güç” gibi bir yanıt aldım ama olumsuz bir şekilde söylememişti.
Gel zaman git zaman Soylu’nun yerine Ali Yerlikaya İçişleri Bakanı olarak atandı. Hayırlı olsun ziyareti için makamındaki ilk sohbetimizde Soylu ile yaptığımız bu görüşmeleri hatırlattım ve -kendisinin de şikayetçi olduğunu söylediği bu konuyu halletmesi talebiyle -bundan rahatsızlık duyan milyonlarca kişi adına görev edinerek dikkatine getirdim. Hak verdi; evet, adım atılmalıydı.
Bu konu aslında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 2025 yılında, iktidarının 23’üncü yılında artık kaybettiğini söyleyebileceğimiz bir mücadelesi.
Benim AK Parti iktidarının icraatını sıkça eleştirdiğimi bilen bazı arkadaşların “Hiç mi iyi bir şey yapmadı?” diye sorduğunda bir çırpıda saydığım birkaç konunun başında geliyordu bugüne dek: o da kapalı alanlarda sigara yasağı idi.

Soylu’nun da Yerkikaya’nın da gücü

Kapalı alanlarda sigara (ve tütün mamulleri) yasağı 2008 yılında, TBMM’deki bütün engelleyici lobi faaliyetine 2008 yılında 4207 sayılı yasa ile getirildi. 2009 yılında yasak “Özel hukuk kişilerine ait olan lokanta, kahvehane, kafeterya, birahane gibi işletmelerde tütün ürünlerinin tüketilmesine” genişletildi.
İlk günden kapalı mekanlarda uygulandı da. Sigara içilmesine için verilen yerlere ceza kesildiği görüldü. Sigara içme oranlarında düşme gözlendi.
Yasağın ilk delindiği yer, alkollü içecekler İslam’da haram sayıldığı için daha çok dindar, muhafazakâr gençlerin rağbet ettiği nargile mekanları oldu. Sonra lokantalar, pastaneler, kahvehaneler ve yasada adı geçsin, geçmesin tüm yeme-içme mekanları sigara yasağının etrafından dolanmaya başladı. Mekanlarının bir kısmının tavanını kaldırıyor, ya da zeminini uzatıyor, üstünü açılır-kapanır tavana çevirip güya açık alan yapıyor ve “kapalı alan olmadığı” için sigara yasağı uygulanmıyordu.
Ne Soylu’nun ve Yerlikaya’nın İçişleri Bakanı olarak gücünün yetmediği işte bu kandırmaca, daha doğrusu bile bile lades uygulaması.

Erdoğan’ın ısrarı lafta kaldı

Sadece Soylu’nun, Yerkikaya’nın değil sorumluluk elbette.
Örneğin, vatandaştan adeta taşı sıkıp suyunu çıkarırcasına vergi, ceza kesme işini üstlenen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bir hesaplasın bakalım, sigara yasağı layıkıyla uygulanacak olsa elde edilecek gelirin, örneğin trafik cezalarını aşıyor mu, aşmıyor mu?
Erdoğan’ın sigara içen birini gördüğünde cebindeki paketi alıp üstüne tarih atıp sigarayı bırakma sözü verdirmesi, kimse kusur bakmasın, lisedeki sıfırcı hocanın sigara içen öğrencilere gözdağı vermesinden farkı kalmadı.
Lokantalarda, kahvehanelerde, pastanelerde, her mekânda en manzaralı en ferah yerler sigara, puro, nargile tüttürenlerin. Sigara içmeyenler en geride, tuvaletlere en yakın masalara gitmek zorunda; çünkü sigara vs içenler, mekân sahiplerine göre en iyi müşteri, onları kaçırmamak lazım, içmeyenler gelmese de olur. Tütün içmeyenler, güya tütüne savaş açan Erdoğan döneminde, geldiğimiz aşamada ikinci sınıf vatandaş konumunda.

Öyle televizyon filmlerinde sigarayı bulanıklaştırmakla olmuyor sadece, sigara yasağını takan kalmadı.

Sigara tüketimi artıyor

Hal böyle olunca, sigaraya gelen peş peşe zamlara rağmen sigara tüketimi artışta.
Sigara içme yaşı düşerken, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Türkiye’de 15 yaşın üzerindeki her dört kişiden biri sigara içiyor. Avrupa Birliği İstatistik Ofisi verilerine göre Türkiye, yüzde 27 ile Avrupa’da en çok sigara içilen ikinci ülke. İlk sırada yüzde 29 ile Bulgaristan bulunuyor. Avrupa ortalaması ise yüzde 18. Günlük içilen adet cinsinden baktığımızdaysa durum daha da vahim. Kişi başına düşen ortalama sigara tüketiminde Türkiye 17,1 ile dünya birincisi. Bizi 15,7 ile Yunanistan ve İsrail, 15,5 ile Japonya ve Avusturya izliyormuş.
Sigara yasağının tavsatılmasıyla artan göğüs ve kalp hastalıklarının sağlık sistemine yükü de ayrıca hesaplanmalı; hayatımıza değer vermeyenler belki paraya daha çok değer verir diye söylüyorum, darılmaca yok. Pasif içicilikle çocukların etkilenmesi ve büyüklerden görüp sigaraya özenmelerini de saymalıyız.
Ben yine de sabırla Soylu’nun tutamadığı sözü Yerlikaya’nın tutmasını, Şimşek’in ona yardımcı olmasını bekliyor, durumu Cumhurbaşkanına şikâyet ediyorum.