Fotoğraf, bir askeri tatbikatta, Türk Hava Kuvvetleri F-16’sı ile İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri Eurofighter Typhoon uçağını birlikte uçarken gösteriyor. (Foto: SavunmaST)
Milli Savunma bakanı Yaşar Güler, Türkiye’nin İngiltere’den 20 yeni, Katar ve Umman’dan da 12’şer ikinci el olmak üzere toplam 44 Eurofighter Typhoon savaş uçağı almayı ve uçakların 2026 başında Türkiye’ye gelmesinin planlandığını açıkladı. Güler bu açıklamayı İngiltere Başbakanı Keir Starmer’in 27 Ekim’de Ankara’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile imzaladığı 8 milyar sterlin (10,7 milyar dolar) tutarındaki anlaşma vesilesiyle yaptı. Resmi rakamlar açıklanmamakla birlikte Katar ve Umman’dan alınacak ikinci el uçaklara 2 ila 3 milyar dolar ödeneceği, toplam maliyetin 13 milyar doları geçebileceği yolunda iddialar bulunuyor.
Türkiye böylece ABD’nin 2019’da F-35 programından çıkarması nedeniyle doğan savaş uçağı açığını, Milli Muharip Uçak, KAAN servise girene dek toplama yöntemiyle gidermeyi amaçlıyor. F-35 programına dönüş konusu Erdoğan’ın 25 Eylül’de ABD Başkanı Donald Trump ile Beyaz Saray’daki görüşmesinde de gündeme gelmiş olsa da Ankara, gerek F-35 gerekse yeni model F-16 alımı konusunda Kongre engelini kısa sürede zorluğunu değerlendirerek bir süredir geliştirildiği anlaşılan bu formülü devreye almıştı.
İngiltere’nin Eurofighter Alımındaki Rolü
İngiltere, 4,5’uncu nesil savaş uçaklarının en iyi ama pahalı örneklerinden biri olan Eurofighter Typhoon uçaklarının dört ortak üretici ülkesinden birisi; diğerleri Almanya, İspanya ve İtalya.
Uçakların alımında İngiltere konsorsiyum adına Türkiye ile görüşen taraf oldu. Bunun bir nedeni ABD iç politikasından kaynaklanan nedenlerle Türkiye’nin uçak filosu açığının NATO’nun güney kanadını, özellikle de Rusya-Ukrayna savaşı devam ederken güçlendirmek. Öte yandan bu anlaşmayla İngiltere’nin silah sanayiindeki binlerce nitelikli çalışanı işsiz kalmamış olacak.
Almanya, konsorsiyum üyeleri arasında onayını en son veren ülke oldu. Gecikmenin nedeni önceki koalisyon hükümetinde yer alan Yeşiller Partisinin karşı çıkışıydı. Berlin, Türkiye’nin İngiltere ile 23 Temmuz’da “Eurofighter kullanım anlaşması” imzalamasından iki gün sonra, 25 Temmuz’da, konsorsiyumun Türkiye’ye 40 uçak satışına onay verdiğini açıklamıştı; şimdi İngiltere satışıyla bunun 20’si karşılanmış oluyor. Alman Hükümet Sözcüsü, bu onayda İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklu bulunduğu cezaevinden gönderdiği mektubun olumlu etkisi olduğunu açıklamıştı.
Avrupa’nın Türkiye Önceliği Değişti
Sadece Eurofighter değil ama Türkiye’nin yeni Avrupa güvenlik mimarisinde (SAFE) oynama ihtimali bulunan rol, Almanya Başbakanı Friedrich Merz’in 30 Ekim’de Ankara’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmesinde de masada olacak. Bu konuda Almanya ile, artık Avrupa Birliği üyesi olmayan İngiltere Türkiye’nin SAFE sisteminde yer almasını istiyor. Ancak Yunan ve Kıbrıs Rum hükümetleri bunu AB bünyesinde veto edeceklerini söylüyor, Fransa da onları destekliyor.
İki gün arayla İngiltere ve Almanya başbakanlarının kârlı savunma ve enerji anlaşmaları için Ankara’ya gelmesi Avrupa’da Türkiye’ye bakıştaki odak değişimini gösteriyor. Çünkü bir yandan Türkiye’nin ana muhalefet partisi CHP, son olarak (hem de İngiltere hesabına) casuslukla da suçlanan İmamoğlu için verdiği mücadeleye Batı Avrupa’nın desteğini almaya çalışıyor. Erdoğan’ın Rusya-Ukrayna, İsrail-Hamas krizlerinde oynadığı rol ve Terörsüz Türkiye süreci de Batı Avrupa’nın Türkiye’deki adalet ve demokrasi mücadelesine eski ilgiyi göstermemesinin nedenleri arasında.
Yine de Türkiye’nin savaş uçağı açığına toplama yöntemle çözüm üretmesi bölgesel güç dengesi üzerinde etkili olacak.
