Türkiye günlerdir orman yangınlarıyla mücadele ediyor. Yangınlar öncesinde de kuraklık gündemdeydi. Tuz Gölü’ndeki flamingoların ölümünü hala unutmadık. Antroposen çağında küresel ısınmanın dünyaya kestiği faturanın en ağır bedellerini ödüyoruz.
Yangınlar ne zaman ve nasıl sonlanacak, öngörmek kolay değil. Ödediğimiz bu bedel sadece bizim için değil, aynı zamanda biyoçeşitliliğimiz için de önemli bir sorun. Akdeniz Bölgesi’ndeki birçok endemik tür yangınlar nedeniyle tehdit altında. Örneğin, kuş türlerimizden Anadolu sıvacısı, karaboğazlı ötleğen ve bıyıklı ötleğen gibi Akdeniz türlerinin üreme popülasyonları tehdit altında. Kuşlar belli ölçüde hareket edebilen canlılar ve yangından kaçabilirler. Fakat, hareket kabiliyeti sınırlı olan canlıları düşündüğümüzde faturanın ağırlığı şüphesiz artıyor. Karakulak, ülkemiz için önemli bir memeli türü, Akdeniz ormanlarında yaklaşık 2000 bireyle temsil ediliyor. Yangınlar sonrası bu tür için durum nedir diye soracak olsak, cevap oldukça zor. Türkiye’nin biyolojik zenginliğini oluşturan tüm varlıklarını öğrenmeye ihtiyacımız var, özellikle de bu zor günlerde.
İşte bu noktada, geçtiğimiz haftalarda çıkan yeni bir kitaptan bahsetmek istiyorum. “TRAKUS Türkiye’nin Kuşları”, bir vatandaş bilim projesi olarak yaklaşık 15 yıllık bir birikimin sonucu olarak yayınlandı. Fotoğraflardan metinlere kadar her şeyiyle ülkemizin akademisyenleri, kuş gözlemcileri ve fotoğrafçılarının özverili çalışmasıyla ortaya çıkan bir eser. Genel yayın editörü Ömer Furtun’un önderliğinde 25 kişilik bir ekibin aktif çalışması sonucu 414 sayfalık bir rehber ortaya çıkmış durumda.
Anadolu’da kuşlarla ilgili ilk gözlemler 1830 yıllarda başlamış. Ama kuşlar hakkında ilk Türkçe eser 1945 yılında Saadet Ergene tarafından yayınlanmış. Sonra da çeşitli listeler ve kitaplar yayınlansa da, bu liste ve kitaplar genellikle farklı kaynaklardan alınan kuş çizimleri ya da resimleriyle şekillendirilmiş. Bu nedenle, bugün elimize aldığımız TRAKUS Türkiye’nin Kuşları kitabı 491 kuş türünün özgün resimleriyle oluşturulmuş bir eser ve bu anlamda oldukça değerli. Kitap için değerlendirilen fotoğraflar yaklaşık 1 milyon fotoğrafın yer aldığı TRAKUS internet sitesinden geliyor. Bu fotoğrafların bazılarını da bu yazı içinde görebilirsiniz. Kitabın ülkemiz biyoçeşitliliğine katkısı büyük ve doğa meraklısı herkesin kütüphanesinde olması gereken bir eser.
