“Ohash” ismi ile ünlenen 18 Yaşındaki rap müzisyeni Şaho Gazerançi, 7 yıl önce İran’da müzisyen babası Ador Hooyar hakkında idam kararı verilmesinin ardından çocuk yaşta Türkiye’ye gelmişti.
İran asıllı genç rap müzik sanatçısı Ohash hakkında, attığı tweetler sebebi ile açılan soruşturma sonrası sınır dışı kararı alındı. Karar büyük tepkiye sebep olurken sosyal medyada açılan #freeohash hashtag’ine pek çok sanatçının yanı sıra CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel de destek verdi.
Göçmenler hangi sebeplerle sınırdışı ediliyor? Genç sanatçı hakkında “kamu düzenini tehdit” gerekçesi ile verilen sınırdışı kararı, seçmenlerde mültecilere karşı oluşan yabancı düşmanı eğilimleri oya çevirmek isteğinin bir sonucu olabilir mi?
Ohash kimdir?
18 yaşındaki Ohash lakaplı Şaho Gazerançi, İran’da hakkında verilen idam kararı sebebi ile 7 yıl önce Türkiye’ye iltica eden müzisyen Ador Hooyar’ın oğlu.
Türkiye’de Uluslararası koruma kapsamında yasal mülteci olarak bulunan ve küçük yaştan itibaren müzikle iç içe olan Ohash Türkiye’ye geldikten sonra Ankara’da ünlü sanatçı Ezhel’in de parçası olduğu rap müzik çevresinin içinde büyüdü ve genç yaşına rağmen hem Ankara hem de İstanbul rap camiasında kendine bir yer edinmeyi başardı.
Tweetlere soruşturma
30 Mart günü İstanbul’a gitmek için Ankara Tren garına gelen Ohash yapılan rutin GBT kontrolünün uzaması sebebi ile trenini kaçırdı. Olay sonrasında Ohash kontrol sırasında maruz kaldığı muameleyi eleştiren bir dizi tweet attı.
https://twitter.com/Ohash47/status/1641380594520080384?s=20
Bu tweetler sebebi ile hakkında soruşturma açılan sanatçı, babası ile beraber 26 Nisan tarihinde Ankara Göç idaresi tarafından görüşmeye çağrıldı. Görüşme sonrası Ador Hooyar’ın gitmesine izin verilirken Ohash gözaltına alındı ve hakkında “kamu düzenini tehdit ettiği” gerekçesiyle sınırdışı kararı verildi. Karar sonrası genç sanatçı Akyurt Geri Gönderme Merkezi’ne getirildi.
Sınırdışı kararları Anayasa’ya aykırı
Avukatları en kısa zamanda karara itiraz edeceklerini bildiriyor. Ancak ülkesine döndüğü takdirde hayatı veya vücut bütünlüğü tehlikeye girecek kişilerin sınırdışı edilmeleri konusunda Anayasa Mahkemesinin almış olduğu bir emsal karar mevcut: 2017 yılında Özbekistan vatandaşı Azizjon Hikmatov’un sınırdışı kararına yaptığı itirazı değerlendiren Anayasa Mahkemesi, İdari Mahkemenin kişinin ülkesine yollanması sonucu oluşacak riskleri de değerlendirmesi gerektiğine karar vererek sınırdışı kararını iptal etmişti.
Ancak pek çok göçmenin alınan sınırdışı kararlarına itiraz edebilecek avukatlara erişimi yok.
Göçmenlere “geri dön” baskısı
Ohash’a benzer şekilde Göç İdaresine görüşmeye çağrılan pek çok göçmen var. Bu göçmenler, yetkililer tarafından ülkelerine geri dönmelerine dair ikna edilmeye çalışılıyor. Görüşmelerde hayati tehlikesi olan göçmenlere bile ülkesine geri dönmesinin daha iyi olacağı, ülkesinde durumun o kadar da ciddi/tehlikeli olmadığı, eğer ülkesine dönmek istemiyorsa en kısa zamanda bir pasaport edinip başka bir ülkeye gitmesi gerektiğine dair telkinde bulunulduğu bildiriliyor.
Ohash hakkındaki karar, bu telkinlere riayet etmeyen göçmenlerin haklarında keyfi denebilecek sebeplerle sınırdışı kararı alınabileceğinin bir kanıtı. Türkiye’de bir hayat kurmuş dahi olsa göçmenler her an namlunun ucunda.
CHP’den Ohash için destek
Çektiği bir video ile sosyal medya üzerinden genç sanatçıya destek veren CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel’e verilen tepkiler ise göçmenler konusundaki kafa karışıklığını ortaya koyar nitelikte. Özel’in paylaşımı bir yandan göçmenlerin uğradığı haksızlıklara ve ifade özgürlüğünün kısıtlanmasına bir tepki olduğu için destek görürken, diğer yandan seçim kampanyasında “Suriyelileri geri göndereceğiz” vaadinde bulunan millet ittifakının göçmenler konusundaki duruşunun ne olduğuna dair sorulara sebep oldu.
12 yıl önce 7 yaşında İran rejiminden kaçarak Türkiye'ye yerleşen ve Türkçe rap yapan Ohash'ı bir eleştirel twiti nedeniyle sınırdışı etmeye kalkmak saçmalıktır, kötülüktür, acizliktir.
Bu saçmalığa itiraz ediyoruz. Sürecin takipçisiyiz. Peşini bırakmayız.#freeohash pic.twitter.com/DoXUxS2Zla
— Özgür Özel (@eczozgurozel) April 28, 2023
Mutabakat metninde göçmenler
Göç politikaları ile ilgili eleştiri alan Millet İttifakı’nın ortak mutabakat metnine bakıldığında en önemli önceliğin Geçici Koruma statüsündeki Suriyeli göçmenlerin geri gönderilmesi olduğu görülüyor. Bu geri gönderme için ne gibi kriterlerin gözetileceğine dair açıklayıcı bir madde olmaması endişe verici.
Mutabakat metni nezdinde göçmenlere dair genel politikalar 3 başlık altında değerlendirilebilir: Yasadışı göçün engellenmesi, göçmenlerin geri gönderilmesi (vatandaşlık/geçici vatandaşlık imkanlarının kısıtlanması, geri dönüş merkezlerinin arttırılması, kayıt dışı göçmenlerin iş olanaklarının kısıtlanması, “suça karışan” göçmenlerin sınırdışı edilmesi vb.), sivil toplum ile devlet kurumları arasında dayanışmanın arttırılması.
Dolayısı ile mutabakat metnine bakıldığında Millet ittifakının önerdiği göçmen politikasının şu anda iktidar tarafından uygulanan “atabildiğimizi atalım” politikasından farkının ne olduğu açık değil.
Yabancı düşmanlığı dünyanın pekçok bölgesinde olduğu gibi Türkiye’de de artıyor, ancak şeçmenleri ikna için tutuşturulan bu küçük kıvılcımlar bir anda kamu düzenini tehlikeye atan bir yangına dönüşebilir. Bu bağlamda iktidara talip olan bütün tarafların yabancı düşmanlığına karşı açık bir biçimde tepki koymaları ve göçmen politikalarını halka daha net açıklamalarının gerekliliği Özel’in videosuna verilen tepkilerden açıkça anlaşılıyor.
Sınırdışı işlemleri artıyor
Diğer yandan seçimlere 2 haftadan az bir süre kalmışken iktidar göçmenlerin sınırdışı edilmesi sürecinde tempoyu artırıyor. Ohash ve geri gönderme merkezindeki pek çok göçmen hakkında verilen kararın tahdit kodu aile ve avukatlara “G99” olarak bildirilmiş, fakat böyle bir kod bulunmuyor.
Tahdit kodu, hakkında sınırdışı kararı verilen kişinin hangi sebeple sınırdışı edildiğini belirten bir kod. Kamu düzenini tehdit gerekçesi ile sınırdışı edilen kişiler için kullanılan kod “G-87 (Genel güvenlik açısından tehlike arz edilen kişiler)”, G99 kodunun ise bir karşılığı yok. Bu düzensizlik “tuttuğu kadarını atarız” gibi bir tavırla alınan ve itirazlar sonucu bir kısmı iptal edilecek bu kararların ne kadar baştan savma biçimde alındığının bir işareti.
Ülkesine geri yollanması halinde hayatı tehlikeye girecek olan genç sanatçının yaşadığı bu durumun haksız sebeplerle sınırdışı edilen göçmenlerin sesinin duyulması için bir fırsat olmasını umuyoruz.
