Siyaset

Dış politikada sıkıntılı günler: ABD-Kıbrıs, Rusya-Kırım ve Hamas

Dış politikada sıkıntılı günler hem ABD hem Rusya ile ilişkilerde ortaya çıkıyor. Güncel planda ise İsrail-Filistin krizi bulunuyor.

Dış politikada sıkıntılı günler saptamasına iki soruya yanıt arayarak başlıyoruz:

  • ABD 9 Eylül’de Kıbrıs Rum Hükümetiyle “Savunma İşbirliği Yol Haritası” imzalandı. 11 Eylül’de de ilk toplantılarını yaptılar. Türk Dışişlerinin tepkisi, “ABD’nin Kıbrıs Adasına yönelik tarafsız tutumunu” zedeleyecek bu adımın “gözden geçirilmesini”,  ya da biz fanilerin lisanıyla geri almasını talep etmek oldu. Bu âdet yerini bulsun kabilinden tepkiye diplomasi lisanında “paying lip service-sureti haktan görünmek” de denir. ABD’nin Kıbrıs “Adasındaki tarafsızlığı mı?” Şimdi bu da nereden çıktı? Geleceğiz.
  • Erdoğan 11 Eylül’de Kırım’ın Ukrayna’ya iadesinin uluslararası hukukun gereği  olduğunu söyledi. Daha öncekilerden farkı olmayan mesaja bu kez, 12 Eylül’de Moskova’dan “Bu konuda Türk dostlarımızla tamamen ayrılıyoruz” tepkisi geldi. Bu durum Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in iki yıldır bugün-yarın yapması beklenen Türkiye seyahatinin suya düştüğü anlamına mı geliyordu? Putin, Erdoğan’la arasına mesafe mi koyuyordu, yoksa bu bir taktik miydi? Ona da geliyoruz.

Sıkıntılı günlere dair üç haber

İlk haber, 1O Eylül’de Ragıp Soylu imzasıyla Londra Merkezli Middle East Eye haber sitesinde çıktı. Buna göre Putin Türkiye’ye gelmek istiyordu ama muhtemel Ukrayna saldırısına karşı Rus savaş uçaklarının Türkiye topraklarına inene dek kendi uçağına eşlik etmesini istiyordu.Bu gerekçe apaçık bir bahane gibi duruyordu. Birincisi Putin’in Türkiye’ye gelmek için mutlaka Karadeniz hava sahasını kullanma ihtiyacı yoktu. İkincisi NATO da bir üyesini ziyaret edecek Rus Cumhurbaşkanını öldürecek, ya da tutuklamaya kalkacak kadar aklını peynir ekmekle yememişti.

İkinci haber, 13 Eylül’de Fuad Safarov imzasıyla Moskova’dan Medya Günlüğü sitesinden geldi. Rusya Siyasi Araştırmalar Enstitüsü Başkanı Sergey Markov’a göre de “ABD ve İngiltere istihbarat örgütlerinin hedefinde” olan Putin “güvenlik gerekçeleri” ile neticede NATO üyesi olan Türkiye’ye gelmek istemiyordu. Markov iki noktaya daha dikkat çekmişti. Biri, 2023’te Türkiye’de tutulacağı sözüyle takaslarına izin verdiği neo-Nazi eğilimli Azov üyelerinin Ukrayna’ya iade edilmesi, ikincisi de 15 Temmuz 2016 kalkışması kalıntılarının mevcudiyetin iddiasıydı.

Uçaklarımızın motoru ABD’den mi?

Üçüncü haber de yine 13 Eylül’de Bloomberg’te yayınlandı. Buna göre Türkiye hem Hürjet hem Milli Muharip Uçak Kaan’da kullanılmak üzere Amerikan General Electric şirketinden F404 ve F110 motorları satın almak için ABD hükümetinden izin istemiş, izin gelmesini bekliyordu.

Belki tekrar etmek gerekir: kendi uçaklarımızın dış gövde, iniş kalkış ve elektronik aksamını yapmak önemlidir ama ABD izin vermediği müddetçe Türk Hava Kuvvetlerine katılımları giderek gecikecek gibi duruyor.

Belki de Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’in Kaan’ı beklerken Eurofighter Typhoon alma gereğinde ısrar etmesi bundandır. Orada da Almanya’dan izin bekleniyor. Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya girişine izin vermesiyle imzalanan yeni nesil F-16’ların geleceği açıklansa da henüz ufukta görünen Savaşan Şahin yok.

Türkiye’nin -Gazze Krizi ve İsrail dışında- son zamanlarda ABD’yle ilişkilerde sert çıkışlardan uzak durması, Kıbrıs’taki anlaşmanın geleceği belli olduğu halde Doğu Akdeniz’de USS Wasp ve YCG Anadolu ile “eğitim çalışmalarına” girmesi filan bu konularla bağlantılı mı acaba?

MİT, Hamas’la da MOSSAD’la da

Türkiye’nin İsrail-Hamas müzakerelerindeki rolünün Mısır Cumhurbaşkanı Abdül Fettah Sisi’nin Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a iadeyi ziyaretten sonra canlanması da bu konularla bağlantılı görülüyor.

Sisi ziyaretinin hemen ardından Türk Dışişleri Bakanı 13 yıl aradan sonra Arap Ligi’nin 9 Eylül’de  Kahire’de yapılan toplantısına davet edildi. Dışişleri Bakanı Fidan’ın 13 Eylül’de İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi’nin ortak temas grubu üyesi olarak Madrid’de Avrupa Birliği heyetinin de katıldığı Filistin toplantısında olduğu gün MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın Ankara’da Hamas’ın siyasi büro lideriyle bir görüşme yaptığı açıklandı.

Güvenlik kaynaklarının temasa dair açıklamasındaki dikkat çeken ayrıntı da MİT’in (esir değil) “rehin takası” konusunda Hamas ile “İsrail, Mısır, Katar ve ABD başta olmak üzere bütün aktörlerle yoğun bir diplomasi trafiği” yürüttüğünü söylemeleri. Belki de dış politikadaki sıkıntılı günler bu diplomasiyla hafifleyecek.

İnsanın aklına Cavit Çağlar’ın Cansu Çamlıbel’e söylediği “S-400 çözülse ABD ile sorun kalmaz” sözleri geliyor.

Murat Yetkin

Gazeteci-Yazar

Recent Posts

İsrail uykularımızı kaçırıyor mu, yeni göç dalgası yolda mı?

Türkiye’nin saygın bir iş insanı geçenlerde bir dost sohbetinde “uykularım kaçıyor” diye ortaya sordu; “İsrail…

6 saat ago

Sağlam: “Enflasyon hiç de söylendiği gibi düşmeye başlamadı”

Türkiye'nin Eylül 2024 enflasyon oranı, düşüş beklentilerini boşa çıkararak ülkenin ekonomik gidişatı hakkında endişeleri artırdı.…

9 saat ago

MGK öncesi Erdoğan ve Bahçeli’den sürpriz görüşme

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 3 Ekim’de toplanacak Milli Güvenlik…

1 gün ago

Sinan Ateş davasında karar: Sadece tetikçiler suçluymuş

Eski Ülkü Ocakları Başkanı Sinan Ateş suikasti ile ilgili 22 kişinin yargılandığı davada karar açıklandı.…

1 gün ago

Erdoğan’ın “İsrail’in hedefi Türkiye” çıkışı ve İran’ın füze saldırısı

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 1 Ekim Meclis açılışında İsrail’in gözünü Anadolu’ya diktiğini söylemesinden yaklaşık bir saat…

2 gün ago

Bahçeli’den tehdit ve hakaret ardından özür: “siyaseten söylememiz gerekiyor”

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışına, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin Sinan Ateş Davasında gazetecileri açık…

2 gün ago