Suriye’de Şara Yönetiminin Bir Yılı: Türkiye-İsrail Gerilimi ve ABD

Suriye’de 2011 yılında başlayan iç savaş, geride tahminen 650 bin ölü ve harap olmuş bir ülke bırakarak 2024 sonunda Beşar Esad’ın Baas rejiminin devrilmesiyle sonuçlandı. Suriye iç savaşı DEAŞ (IŞİD) gibi yeni nesil, acımasız bir cihatçı terör örgütünün kuruluşuna sahne oldu. Türkiye bu iç savaştan artan PKK ve DEAŞ kaynaklı terör eylemlerinin yanı sıra, milyonlarda Suriyeli sığınmacı akınına da hedef oldu. PKK’nın Suriye kolu PYD/YPG’ye ABD askeriyesi tarafından DEAŞ işe mücadele gerekçesiyle kurdurulan SDG bugün hâlâ Türkiye’nin başını ağrıtıyor. Suriye bir yıldır Ahmed el-Şara yönetiminde, Türkiye’nin destek, İsrail’in köstek çalışmaları altında toparlanmaya çalışıyor.

İşte Suriye’de yeni rejimin ilk yılında tanık olduğumuz bazı kilometre taşları.

Esad gitti, Şara geldi

• 8 Aralık 2024: HTŞ öncülüğündeki isyancılar Şam’ı ele geçirerek BAAS rejimini devirdi; Muhammed el Golani örgüt adıyla tanınan Ahmed el-Şara yönetimi ele geçirdi. Devrik Cumhurbaşkanı Beşar Esad, en büyük destekçisi olan Rusya’ya kaçtı. Geçici hükümet kuruldu. İsrail, işgali altındaki Golan Tepeleri çevresinde tampon bölge oluşturmak için Suriye topraklarına girdi, hava saldırıları başlattı.
12 Aralık 2024: MİT Başkanı İbrahim Kalın, Şam’a giderek Golani ile görüştü. Yeni yönetime ilk dış ziyaret bu oldu. 14 Aralık’ta Türkiye’nin 2012’de kapatılan Şam Büyükelçiliği yeniden açıldı. 22 Aralık’ta da Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Şam’a gitti. Bu ziyaretler Türkiye’nin Suriye’deki rejim değişikliği üzerindeki etkisine örnek gösterildi.
• 29 Ocak 2025: Suriye Devrimi Zafer Konferansı’nda Ahmed el-Şara geçiş dönemi başkanı olarak resmen atandı; HTŞ’nin dağıtıldığı ilan edildi.
• 4 Şubat 2025: İlk ziyaretini Suudi Arabistan’a yapan Şara, ikinci ziyaretini Ankara’ya yaparak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile görüştü. Güvenlik, ticaret ve Suriyeli sığınmacıların dönüşü görüşüldü, sığınmacıların geri dönüşü başladı.

Kürtler, Aleviler, Dürziler

• 6 Mart 2025: Hükümeti destekleyen cihatçı güçlerin Lazkiye ve Tartus’ta Alevi mahallelerine saldırmasıyla, Beşar Esad rejimi yanlısı Alevi milisler arasında çatışmalar başladı. Hükümet kuvvetlerince bastırılan çatışmalarda yaklaşık 800 kişinin öldürüldüğü bildirildi.
• 10 Mart 2025: Geçici Cumhurbaşkanı Şara ile SDG lideri Mazlum Abdi (Ferhat Abdi Şahin) arasında, SDG kontrolündeki kuzeydoğu Suriye’deki stratejik tesisler ile silahlı güçlerin Şam kontrolüne devredilmesi anlaşması imzalandı.
• 13 Mart 2025: Geçici Anayasa Deklarasyonu yayımlandı; 5 yıllık geçiş dönemi için başkanlık sistemi kuruldu. Şara, güneyde, İsrail sınırında Süveyda’da ayaklanan Dürzi temsilcileriyle anlaşma imzaladı.
• 29 Mart 2025: Yeni geçiş hükümeti ilan edildi; Alevi, Dürzi, Hristiyan, Kürt azınlıklardan da birer üyeye (sembolik olarak, kilit işlevi olmadan) yer veren kabine oluşturuldu.
• 14 Mayıs 2025: Şara, ABD Başkanı Donald Trump ile, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın ev sahipliğinde Riyad’da görüştü. Görüşmeye telekonferansla Cumhurbaşkanı Erdoğan da katıldı. Bunun sonucunda HTŞ ABD’nin terör örgütleri listesinden çıkarıldı, ABD yaptırımları kısmen kaldırdı.

İsrail Sabote Ediyor

• 21 Mayıs 2025: Trump, birkaç gün önce Ankara Büyükelçisi olarak atadığı Tom Barrack’ı, aynı zamanda Suriye Özel Temsilciliğine getirdi. Böylece ABD’nin Suriye’deki gelişmeleri Türkiye ve bölgesel çerçevede gördüğü belirginleşti.
• 29 Mayıs 2025: Barrack’ın ilk icraatı, Suriye’de 7 milyar dolarlık enerji ve altyapı anlaşmaları oldu. ABD, Türkiye, Katar ortaklığındaki konsorsiyumda Türkiye’den Cengiz ve Kalyon şirketleri katılıyor.
• 13 Haziran 2025: İsrail, İran’a saldırdı. 11 gün süren ve bir ölçüde Suriye hava sahasında cereyan eden karşılıklı saldırılarda İsrail, Suriye’nin kalan savunma tesislerini de vurmayı sürdürdü.
• 13 Temmuz 2025: Yeniden alevlenen Dürzi ayaklanması, İsrail desteğinde alevlendi. Hükümet güçleri Dürzi-Bedevi çatışması olarak başlayan ayaklanmaya müdahale etti. İsrail, Dürzilere desteğini göstermek için Şam’da Savunma Bakanlığını vurdu, SDG’yi cesaretlendirmeye başladı.

Türkiye-Suriye-ABD

• 23 Eylül 2025: Şara BM Genel Kurulunda konuşan ilk Suriye lideri oldu. Bu gelişme uzunca bir süredir uluslararası toplumdan yalıtışmış durumdaki Suriye’nin geri dönüşü olarak kabul edildi.
• 15 Ekim 2025: Şara, Moskova’da Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile görüştü. Rusya’nın Suriye’deki askeri üslerini korumasının da konuşulduğu bildirildi.
• 10 Kasım 2025: Şara, Beyaz Saray’da Trump ile görüştü. Trump görüşmenin bir kısmına Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ı da davet etti. 25 Eylül’de Beyaz Saray’daki Trump-Erdoğan görüşmesi ardından ABD, Suriye işlerinde Türkiye’yi hesaba katma niyetini böylece vurguladı.
• 6 Aralık 2025: Doha Forumunda konuşan Şara, iktidarı aldıkları Aralık 2024’ten bu yana İsrail’in Suriye’ye 1000’den fazla hava ve 400 kadar kara saldırısında bulunduğunu açıkladı. BM İsrail saldırılarını “Egemenlik ihlali” olarak kınadı.