Suriye’de Beşar Esad idaresindeki Baas rejiminin devrilmesi ardından Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların dönüşü ilk günlerde tahmin edilen düzeyde olmadı. Yine de iki haftada dönenlerin sayısı 25 bin kadar. On üç yıldır süren iç savaşta çoğu sığınmacının evleri dahil konutların tahrip olmadı, şehir ve köylerde elektrik, su, sağlık gibi temel ihtiyaçların eksikliği ve iktidarı alan HTŞ’nin kurmakta olduğu yeni rejimin geleceğine dair bekleyiş yavaş geri dönüşün başlıca nedenleri.
Ankara “gönüllü” olacağını özellikle vurguladığı dönüşü hızlandırmak için “öncü göçmen” adı altında yeni bir uygulama başlatıyor.
Uygulama İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya tarafından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a önerildi ve yakında iki sınır kapısında başlatılacak.
Yerlikaya uygulamanın ipucunu aslında 24 Aralık’ta Anadolu Ajansı Editör Masası programında verdi. Ancak hem o gün Balıkesir’de 11 işçinin vefat ettiği cephane fabrikası patlaması hem de medya dikkatinin daha çok dönenlerin sayısına odaklanması nedeniyle gölgede kaldı.
Öncü göçmen ne demek?
Yerlikaya AA yayınında uygulamanın ana hatlarını şu şekilde anlatmıştı:
“Gönüllü dönüş yapmak isteyenler için (…) 1 Ocak’tan itibaren önden bir aile ferdinin veya diğer belirlenen ferdi 6 ayda 3 kere giriş çıkış yapabilecek, 1 Ocak-1 Temmuz arasında.”
Öncü göçmen uygulaması bir ihtiyaçtan kaynaklanıyor. Suriye’ye dönüş yapan sığınmacı, Türkiye’ye dönüş hakkını yitiriyor. Bu uygulamayla İçişler Bakanlığına bildirim yaptığı sınır kapısından çıkan “öncü göçmen”, Suriye’de bulunduğu sırada nerede kalacağını da bildirmek suretiyle yine aynı kapıdan girmek koşuluyla ailesinin Suriye’de hayata nasıl devam edebileceği konusunda keyif ve hazırlık yapabilecek.
Suriyelilerin dönüş takvimi
Bu uygulama Haziran 2025 sonunda tamamlanacak. Bu da hükümetin Suriyeli sığınmacıların gönüllü dönüşü konusunda bir takvim belirlediğini gösteriyor.
Öncü göçmen uygulaması, girip çıkış yapacak olanların Suriye’deki faaliyeti, orada terörizm, kaçakçılık vb suça karışık karışmayacaklardı konusunda risk içeriyor ve takip gerektiriyor. Ancak hükümet bu uygulamanın gönüllü dönüşü hızlandıracağı ümit ediliyor. Gönüllü dönmeye karar verenlerin Türkiye’de edindiği araç ve eşyaları da geri götürme hakkı olacak.
Bakan Yerlikaya’nın verdiği bilgilere göre, Türkiye’deki sayıları 3 milyondan fazla olan Suriyeli sığınmacının yüzde 60’ının Halep’ten geldiğini dönme başvurusu yapanların yarıya yakınının da Halep’ten olduğunu söylüyor.
Rejim değişikliği ardından Türkiye’nin Şam Büyükelçiliği ardından Halep Başkonsolosluğunu da yeniden açılıyor.