Yetkin Report

  • English
  • Siyaset
  • Ekonomi
  • Hafıza Kartı
  • Hayat
  • Yazarlar
  • Arşiv
  • İletişim

Darbeyi “Hürriyet Bayramı” diye kutlamak: 27 Mayıs

Yazar: Murat Yetkin / 27 Mayıs 2022, Cuma / Oda: Hafıza Kartı
MBK Başkanı Orgeneral Cemal Gürsel ve Kurmay Albay Alparslan Türkeş’in, zırhlı birlikler okulu’nu ziyareti, 1960. Cuntanın en önde üyelerinden birisi, ABD ile imzalanan askeri anlaşmalar uyarınca eğitim için ilk gönderilen 16 subay arasında yer alan Albay Alparslan Türkeş idi.

Ben 27 Mayıs 1960 darbesini Anayasa ve Hürriyet Bayramı diye kutlayan nesildenim. İlk okulda, ortaokulda, lisede tatil günüydü 27 Mayıs.

Onun devrim değil, darbe olduğunun ve ülkenin Başbakanı (Adnan Menderes), Dışişleri Bakanı (Fatin Rüştü Zorlu) ve Maliye Bakanını (Hasan Polatkan) idam sehpasına göndermenin kutlanacak bir şey olmadığını anlamam için lise yıllarından itibaren eşitlikçi ve özgürlükçü sol düşünceyi benimsemem gerekti. Bunda, itiraf etmeliyim ki 12 Mart 1971 darbesi ardından, ilkel bir yaklaşımla, sırf intikam aldığını sanarak üç devrimci gencin (Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan, Hüseyin İnan) idam sehpasına gönderilmiş olmasına duyduğum tepkinin de payı vardır. Toplumsal gelişmelere idamlarla, hapislerle, yasaklarla müdahalenin ancak daha fazla acıya ve geri tepmeye yol açacağı ortada.

Bundan ders çıkarmayanlar da ortada.

Kendisini solda ve özgürlükçü olarak tanımlayanlar arasında hala 27 Mayıs’a devrim diyenlerin olduğunu görmek de üzüntü veriyor. Tutumları tepkiseldir. Bayar-Menderes rejimini alaşağı ettiği için 27 Mayıs’ı kutsarken, kendilerine karşı da kullanılan şiddeti kutsamış oluyorlar.

İktidara reformcu olarak gelmişlerdi

Meraklısı İçin Darbeler Kitabı’nda 27 Mayıs darbesinin ayrıntılarıyla incelemiştim.

Cumhurbaşkanı ve CHP lideri İsmet İnönü, Türkiye’yi İkinci Dünya Savaşının ateşinden koruyup sağ salim çıkarmayı başardı. Ancak Savaş sonrasında kurulan yeni dünya düzeninde safını Batı dünyasında seçti ve bu dünyada artık baskıya dayalı tek parti rejimin geçerli olamayacağını anladı. Tamamen düzmece kokan 1946 seçimlerinde zar zor ayakta kalsa ve ABD ile yolu NATO’ya çıkacak askeri anlaşmalara imza atsa da kendisi de İstiklâl Savaşı kahramanlarından olan Celal Bayar’ın CHP’den çıkardığı Demokrat Parti’ye 1950 seçimlerinde yenildi.

Demokrasi, hürriyet ve kalkınma vaadiyle iktidara gelen Bayar-Menderes ikilisi, kısa sürede seçimle geldikleri iktidardan seçimle gitmemek için her türlü adımı atmaya başladı. Seçim kanun kurallarını değiştirdiler. TBMM’yi çoğunlukta olanlar için hükümetin kararlarını formalite icabı onaylayan bir oy makinesine dönüştürdüler; İncirlik Üssünün kuruluşuna izin veren gizli anlaşmanın Meclis’ten nasıl bir kumpasla geçirildiğinin hikayesi kitapta var örneğin.

27 Mayıs dersleri

Keza 1958’de İsrail ve İran ile imzalanan gizli “Trident” anlaşması için İsrail’in kurucu lideri David Ben Gurion’un Ankara’ya yaptığı ziyaret halktan da Meclis’ten de gizlenmişti. Yıllar sonra, 1979 İran İslam devrimiyle ABD’nin Tahran Büyükelçiliğinde bulunan belgelerle gün ışığına çıktı.

Mayıs 1958’de yapılması gereken seçimlere dek ekonominin daha da kötüleşeceğini anlayan hükümet 1957’de erken seçim ilan etti. DP’nin aldığı oylar yüzde 50’nin altına düştü ama adaletsiz seçim sistemi nedeniyle DP yüzde 48 oyla 424 milletvekili çıkarırken CHP yüzde 41 oyla bunun yarısından az, 178 milletvekili alabildi. Demokrasi büyüsü bozulmuştu.

Bayar-Menderes, belki de İttihat ve Terakki kökenlerinin etkisiyle çareyi baskıyı artırmakta buldular. Örneğin gazetelere hükümetin tekziplerini, tekzip olduğunu da söylemeden yazma zorunluluğu getirildi. İnönü’ye yapılan saldırının haber yapılması, muhalefet milletvekillerinin TBMM kürsüsünden yaptığı konuşmalara yer verilmesi dahi yasaklanıyordu. DP’nin yönettiği Meclis komisyonlarına savcı yetkisi verilmesiyle kuvvetler ayrılığı kavramı da ortadan kalkmış oluyordu.

Darbe yüzünden geçmişi tartışamamak

27 Mayıs darbesini hazırlayan cuntanın ordu içinde örgütlenmesi de bu yıllarda başladı. Cuntanın en önde üyelerinden birisi, ABD ile imzalanan askeri anlaşmalar uyarınca eğitim için ilk gönderilen 16 subay arasında yer alan Albay Alparslan Türkeş idi. Tamamı İstiklal Savaşında yer almış artık en üst rütbeye gelmiş subaylar, bu örgütlenmeyi fark etti, ama oralı olmadılar. Genç subaylar darbeyi yapınca, darbeye el koydular. 27 Mayıs bu bakımdan “darbecilerden gasp edilmiş” bir darbedir.

Biz bu darbe yüzünden 1950 döneminde yapılan hataları bugün dahi tartışamıyoruz.

Çünkü başbakanını, dışişleri ve maliye bakanını iktidar kavgasında öldürmüş bir ülke olmanın yükünü hala omuzlarımızda taşıyoruz. 27 Mayıs darbesi Bayar-Menderes döneminin hatalarını görüp bugünlere ders çıkarmamız üzerine ağır bir perde örtüyor. Her tartışma iktidar sahipleri tarafından “ne demek istiyorsun?” sorgusuyla bastırılıyor.

Yeni yazılardan haberdar olun! Lütfen aboneliğinizi güncelleyin.

İstenmeyen posta göndermiyoruz! Daha fazla bilgi için gizlilik politikamızı okuyun.

Aboneliğinizi onaylamak için gelen veya istenmeyen posta kutunuzu kontrol edin.

Etiketler: 27 mayıs, Cemal Gürsel

OKUMAYA DEVAM EDİN

Atatürk hakkındaki son rapor ve göremediği 15. Yıl raporu
En müthiş 1 Mayıs öyküsü Nâzım Hikmet’ten. Zaten hiç kolay olmadı ki
Yeni AKM: Tadını çıkar, ama unutma!
  • Toplum Terörsüz Türkiye sürecinden habersiz: Araştırma12 Mayıs 2025
  • PKK kendini fesih ve silahlı mücadeleye son kararı açıkladı12 Mayıs 2025
  • Özel: Silah bırakılmasını bekliyoruz. Erdoğan: Müjdeleri alacaksınız10 Mayıs 2025
  • Yasakla koruyup baskıyla şekillendirerek yönetmeye çalışmak10 Mayıs 2025
  • Kürt sorununa PKK’nın silahsızlandırılması yoluyla çözüm kapısındayız9 Mayıs 2025
  • Avrupa Birliği ile Türkiye’nin yeni ilişki dinamiği: güvenlik9 Mayıs 2025
  • 9 Mayıs Avrupa Günü mü, Zafer Günü mü?9 Mayıs 2025
  • Özel “Hürriyet kavgası” dedi. İmamoğlu’na yasak, Yavaş’tan cevap geldi8 Mayıs 2025
  • Merz dönemi sancılı başladı: Almanya modeli sarsılıyor7 Mayıs 2025
  • Erdoğan-Bahçeli: dört ay sonra yarım saat. İmamoğlu, PKK, ABD7 Mayıs 2025
Haberler arşivinde arama yapın...

Siyaset

Ekonomi

Hafıza Kartı

Hayat

Arşiv

English

Hakkımızda

Künye

Yazarlar

Yardım

Reklam & İşbirliği

Bize Ulaşın

tbtcreative.com | UFKZDN © 2024 yetkinreport.com

Kurumsal Bilgiler     ·      Yardım     ·      Kullanıcı Sözleşmesi     ·      Yasal Çekince

TOP