Karadeniz’e kıyısı olan 3 NATO ülkesi Türkiye, Romanya ve Bulgaristan, 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan savaşın ardından Karadeniz’de oluşan mayın tehlikesine karşı üçlü bir mutabakat imzaladı.
11 Ocak’ta İstanbul’da bir araya gelen Romanya Savunma Bakanı Angel Tilvar ve Bulgaristan Savunma Bakan Yardımcısı Atanas Zapryanov ve Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler “Karadeniz Mayın Karşı Tedbirleri Görev Grubu Mutabakatı’na (MCM Black Sea)” imza attı.
İmza töreninin ardından konuşma yapan Bakan Yaşar Güler, Karadeniz’deki mayın tehlikesine karşı daha etkin mücadele etmek için Karadeniz’de sınırı olan üç ülke arasında bir protokol yapılmasına karar verildiğini, bu protokol ile “Karadeniz’de seyrüsefer güvenliğine büyük katkılar sağlanacağını” umduğunu söyledi.
BBC Türkçe’nin haberine göre bu çerçevede geçtiğimiz yıl oluşturulan görev grubu her 3 ülkeden birer anti-mayın gemisi ve bir komuta kontrol gemisinden oluşacak ve 6 ayda en az 2 kez 15’er günlük periyodlarla harekat gerçekleştirecek. Aynı şekilde 3 ülke deniz kuvvetleri komutanları da yılda en az iki kere toplanacak bir komite oluşturacak.
Montrö tartışması ve mayın mutabakatı
2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Türkiye denge politikası benimsemiş, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin 19. maddesini uygulamaya koyarak savaşın tarafı olan ülkelerin savaş gemilerine boğazlardan geçiş izmi vermeyeceğini açıklamıştı.
Ancak Türkiye’nin bu çerçevede geçtiğimiz haftalarda İngiltere’nin Ukrayna’ya göndermek istediği iki mayın avlama gemisinin geçişine izin vermemesi tartışma yarattı.
Güler, yaptığı konuşmada Montrö Sözleşmesine de vurgu yaparak “Türkiye olarak, bölgesel sahiplik ilkesi doğrultusunda Karadeniz’deki dengeyi sağlayan ve bölgenin güvenliği konusunda büyük önem arz eden Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ni dikkatle, sorumlu ve tarafsız bir biçimde uyguladık, uyguluyoruz. Bugüne kadar Montrö Sözleşmesi kurallarına riayet eden tüm devletlere teşekkür ediyor, bundan sonra da tüm devletlerden aynı hassasiyeti bekliyoruz,” ifadelerini kullandı.
Türkiye, Romanya ve Bulgaristan arasındaki bu girişim diğer NATO ülkelerinin katılımına kapalı olacak.
Ancak Güler, “savaşın sona ermesini müteakip az önce de ifade ettiğim gibi şartlar oluştuğunda kıyıdaş ortak ülkelerin katılımı yine bu komitenin onayıyla mümkün olabilecektir” dedi.
Güler, “Diğer kıyıdaş olmayan müttefiklerimizin bu inisiyatife muhtemel katkı beklentilerini değerli buluyoruz. Bu inisiyatif sadece üç kıyıdaş müttefik ülke gemilerine açık olacaktır; diğerlerinin mutabık kalınan ve belli alanlardaki katkıları zaman içinde şartlar oluştuğunda mümkün olabilecektir,” dedi.