Suriye Cumhurbaşkanı Şara, ABD generalleriyle basketbol oynarken. Trump-Şara görüşmesi Ortadoğu dengelerini değiştirebilir; Türkiye devrede, Hakan Fidan Washington’da. (Ekran görüntüleri)
Suriye’nin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ve Dışişleri Bakanı Esad Şeybani’nin ABD Merkezi Komutanlık (CENTCOM) generalleriyle basketbol oynarken görüntüleri, Şeybani tarafından 9 Kasımda sosyal medyada yayıldı.
İki gün önce BM Güvenlik Konseyi, daha önce yaptırımlara önayak olan ABD’nin önerisiyle (Çin’in çekimser oyuna karşı) 14 oyla Şara üzerindeki terörist ilan edilmesiyle getirilen yaptırımları kaldırmıştı.
ABD Şara’yı 8 Aralık 2024’te Şam’da da yönetimi aldıktan sonra terörist listesinden çıkarmadan önce, dün Şara ve Şeybani ile basketbol oynayan Oramiral Bradley Cooper ve Tuğgeneral Kevin Lambert’e verilen emir Şara’yı görüldüğü yerde yakalamak, direnirse öldürmekti.
Cooper ve ekibi daha bir ay kadar önce, 6 Ekim’de, ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel temsilcisi Tom Barrack ile birlikte, Suriye’de PKK bağlantılı SDG lideri Mazlum Abdi ile görüşmüş, teminatlar vermişti. İkili ertesi gün de mesajlarını Şam’da Şara’ya iletmişti.
Bütün bunlar bugün, 10 Kasım’da Şara’nın beyaz Saray’da Donald Trump ile görüşmesi hazırlığıydı.
Şara, Trump, Netanyahu, Erdoğan
Bu bir ABD Başkanının bir Suriye lideriyle 70 küsur yıldır ilk görüşmesi olarak kayıtlara geçiyor.
Hemen bir parantez açayım: 1947’de kurulan ABD dış istihbarat servisi CIA’nın ilk askeri darbe komplosu 1949’daki Suriye darbesiydi; ayrıntıları Meraklısı İçin Darbeler Kitabı’nda var.
Şara, yönetime el koyana dek Rusya’nın bütün Ortadoğu’daki tek askeri üssünün bulunduğu ülkeydi. Rusların Tartus’taki deniz ve Lazkiye-Hmeymim’deki hava üsleri hâlâ orada. Ve Rusya’nın da BM oylamasında yaptırımların kaldırılması yönünde kullandığı oya bakılırsa, orada kalacak gibi.
ABD Şam’da bir üs kurmak ve halen SDG bölgesinde, Suriye’nin Türkiye ve Irak sınırlarına yakın bölgedeki üssünü korumak istiyor.
Türkiye, artan siyasi konumu bir yana, Suriye’deki askeri konumunu koruyor.
Suriye oyununda büyük kaybeden taraf, İsrail-ABD hamleleriyle İran oldu.
Artık İsrail de Suriye sahnesinde.
Trump-Şara görüşmesinde iki gizli aktör de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu olacak.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın toplantı günü Washington’da olmasının amacı, Türkiye’nin ters köşede kalmasını önlemek.
İsrail’e Bahane: “Gazze’ye Türk Askeri Olmayacak”
Türkiye’nin ters köşede kalmamasının anlamı, Trump-Şara görüşmesinden SDG’nin Suriye’de kendi silahlı gücünü koruması anlaşması çıkmasının önüne geçmek. Böyle bir durum iç politikada da sarsıntılara yol açabilir, Terörsüz Türkiye sürecini olumsuz etkileyebilir.
İsrail’in bazen açık, bazen el altından SDG’ye “arkanızdayız” mesajı verdiği görülüyor.
Barack, geçenlerde hem Türkiye olmasa İsrail-Hamas anlaşmasına varılamayacağını hem de işlerin yolunda gitmesi durumunda, yakında bir Türkiye-İsrail ticaret anlaşmasının da mümkün olduğunu söyledi.
Erdoğan sözlerin ikinci kısmından memnun olmadı.
Hemen ardından İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, 7 Kasım’da Netanyahu başta olmak üzere 37 İsrail yetkilisi aleyhinde Gazze’de soykırım işledikleri suçlamasıyla yakalama emri yayınladı.
İsrail kabinesinin 9 Kasım toplantısı ardından Başbakanlık Sözcüsü, Trump planının bir parçası olan Uluslararası Gazze Gücünde Türk askeri olmayacağını, Türk askerini Gazze’ye adım attırmayacaklarını söyledi.
İsrailli siyasetçiler, sanki o olmasa karşı durmayacaklarmış gibi, yakalama kararını bahane ettiler.
İşin aslı, bölgede Türkiye ve İsrail arasında çekişmeli bir bilek güreşinin devam ettiği.
ABD-İsrail’den Bir Ters köşe Daha
Türkiye’de dikkatler İmamoğlu soruşturmaları, Terörsüz Türkiye projesi be biraz da Şara üzerindeyken medyanın pek ilgi göstermediği bir gelişme daha oldu.
Trump 7 Kasım’da beş Orta Asya ülkesinin, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın liderlerini Beyaz Saray’da yemeğe aldı. Gündemde Rusya yaptırımlarından nadir toprak elementlerine (NTE) dek pek çok konu vardı.
Ama sürprizi önce Başkan Yardımcısı JD Vance, ardından Trump duyurdu. Görüşme çerçevesinde Trump-Netanyahu ve Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev üçlü telefon görüşmesi yapmış ve Kazakistan’ın İbrahim Anlaşmalarına katılma kararı alınmıştı.
Bu da elbette İsrail’in ABD desteğiyle etki alanını Ortadoğu’nun dışına taşıma girişiminin önemli bir adımı oldu. Azerbaycan’ın İsrail’le yakın ilişkisi, Gazze Krizinden etkilenmemiş, Erdoğan’da hayal kırıklığına yol açmıştı.
Papa’nın İznik Ziyareti ve Vance
Bu arada JD Vance’ın, Papa Ondördüncü Leo’nun 27 Kasım-2 Aralık tarihlerinde Türkiye’ye yapacağı seyahate katılacağı yönünde haberler çoğaldı. Vance 27 Kasım’da, muhtemelen İncirlik dahil, Ortadoğu’daki ABD askerleriyle Şükran Günü yemeği ardından ABD vatandaşlığı da bulunan Papa’nın, Hristiyanlık için önemi büyük olan İznik Konseyi’nin 1700’üncü yılı ayinine de katılacağı, mümkünse Cumhurbaşkanı Erdoğan’la da görüşeceği bildiriliyor.
O zamana dek daha iki hafta var. Bugünün dünyasında uzun süre. Biz şimdi Trump-Şara görüşmesine odaklanalım.
