Global haberleri takip eden pek çok insan için Bitcoin ve Kazakistan’ı aynı cümle içinde duymak hatta Kazakistan’da olan olaylar neticesinde Bitcoin’in değerinin oynadığını öğrenmek kafa karışıklığı ve şaşkınlık yarattı.
Kazakistan hükümetine karşı protestolarla Bitcoin’in ne alakası olabilirdi ki?
Çok doğru bir soru aslında çünkü hükümete karşı yapılan protestolarla Bitcoin’in fiyatı arasında doğrudan bir ilişki yok. Kazakistan’ın elektrik ve internet altyapısı ile Bitcoin fiyatının pek çok insanın doğal olarak bilmediği dolaylı bir ilişkisi var çünkü Kazakistan, Çin’in Bitcoin ile ilgili her şeyi yasaklamasından sonra Bitcoin madenciliğinde Dünya’nın ikinci* büyük üreticisi konumunda.
Çin’den büyük göç
2020 yılı sonlarında henüz yasakları uygulamaya başlamadan önce Çin, tüm Bitcoin’in yüzde 60’ını üretiyordu. O dönemde ABD yüzde 10, Rusya yüzde 7, Kazakistan yüzde 7, Malezya yüzde 5 ve İran yüzde 4 şeklinde bir sıralama vardı.
Bu sıralama pek bozulmadan 2021 yılı ortalarına kadar devam etti. Her şeyi değiştiren olay ise Çin hükümetinin kripto paralar ile ilgili her türlü işlemi yasakladığını ve artık bu yasakları güç kullanarak uygulamaya başlayacağını duyurması oldu. Bu duyurudan sonra çok kısa bir süre içinde bir zamanlar Bitcoin üretim kapasitesinin yüzde 60’ına ev sahipliği yapan ve bundan da 6 milyar dolar yıllık gelir elde eden ülkede 2021 yılına doğru girildiğinde yüzde sıfır kapasite kalmıştı.
Göçün kazananları ABD ve Kazakistan
Bu büyük göçten en çok faydalanan ülke ise Amerika Birleşik Devletleri oldu. Çin’in yasaklarından önce ancak yüzde 7 kapasiteye ulaşabilen ABD bir anda kendini dünya Bitcoin üretim kapasitesinin yüzde 40’ına ev sahipliği yapar bir şekilde buldu. Kazakistan ise ikinciliğe yükseldi ve dünya Bitcoin arzının yüzde 18’ini sağlamaya başladı. Yeni sıralamada üçüncülüğe yüzde 14 ile Rusya, dördüncülüğe ise yüzde 11 ile Kanada oturdu. Diğer ülkelere Çin’den pek göç olmadı ve aynı yüzdelerinde kaldılar.
Çin’den göçen Bitcoin üreticileri kararlarını verirken hükümetlerin kripto piyasalarına olan yaklaşımlarını, elektrik şebekelerinin durumunu, enerji fiyatlarını ve internet altyapısının durumunu göze alarak karar verdiler. Bu kriterlere göre tüm dünyada en çok kazanan ABD’deki Texas eyaleti ve ardından Kazakistan oldu.
Bitcoin değeri nasıl belirleniyor?
Gelelim Kazakistan’da yaşananlar ile Bitcoin’in fiyatının ilgisine.
Bitcoin’in fiyatı serbest piyasada arz ve talebe göre şekilleniyor. Dolayısı ile arzı ya da talebi etkileyen her olay bir şekilde kriptoparanın fiyatını değiştirebiliyor. Kazakistan hükümetinin interneti kesmesi ve elektrik kesintilerine gitmesi yüzünden bir anda arz yüzde 18’i kayboldu.
Normal bir piyasada arz kısıtlandığında fiyatın yükselmesi gerekiyor ama kripto piyasasının farkı burada ortaya çıkıyor. Kazakistan üretiminin tamamen durduğunun global kanallarda yayınlamasından sonra Bitcoin 43 bin doların altına düştü.
Üstelik Bitcoin kendi içinde arz devamlılığını sağlayan önlemlere sahip bir yapı. Her 2016 blokta bir dünyadaki Bitcoin’e adanmış işlemci sayısı ve kapasitesine göre üretimin zorluğu kendi kendine değişebiliyor. Dolayısı ile daha az sayıda üretici 2016 blok sonra daha kolay üretim imkanı, üretici başına daha çok Bitcoin demek. Bu da toplam üretimin dengelenmesi demek.
Üretim azalınca nenden fiyat düşer?
Dolayısı ile mantıklı beklenti, kısa süreli bir fiyat artışından sonra fiyatın yeni dengesini bulmasıyken neden Bitcoin’ın fiyatı düştü?
Bunun en büyük sebebi, üretimin durmasının Bitcoin’in de facto olarak ölmesi manasına gelmesi, çünkü üretim yapanlar aynı zamanda tüm işlemleri onaylayan yapılar. Şu an için eğer bu “madenciler” olmazsa Bitcoin işlemleri de durur.
Bu da bir felaket senaryosu demek ve büyük bir psikolojik etkisi var.
Kazakistan bize gösterdi ki Bitcoin halen bir psikolojik savaş veriyor. Gördük ki insanlar üretimin yüzde 18’inin kısa süreli durmasının bile Bitcoin’in sonunu getirebileceğine inanıyorlar.
Bu sanıyorum kripto paraların yaygınlaşmasının önündeki en büyük engel.
*Daha doğrusu dünyanın Bitcoin üretmek için ayırdığı toplam işlemci gücü sıralamasında yani üretim kapasitesinde ikinci. Anlatımı sadeleştirmek için üretim kapasitesi eşittir üretim miktarı olarak kullanıldı
