İran’da bombalı saldırı, Lübnan’da Hamas’ın üst düzey yetkilisinin öldürülmesi ve Kızıldeniz’de İran destekli Husi gruplarının yabancı gemilere saldırısı ile tırmanan bölgesel gerginliği değerlendiren Fidan, “savaşın yayılması ciddi bir risk” dedi. (Foto: AA)
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Lübnan’da Hamas’ın ikinci adamı Salih Aruri’ye düzenlenen suikast ve İran’da Devrim Muhafızı Kasım Süleymani anmasına yapılan bombalı saldırının ardından bölgede tırmanan gerginliği değerlendirdi.
Fidan, Ankara’nın Gazze’de süregiden savaşın tüm bölgeye yayılmasından endişe ettiğini belirtti.
3 Ocak’ta medya kuruluşlarının Ankara temsilcileri ile bir araya gelen Dışişleri Bakanı Fidan, Ekim ayında Hamas’ın İsrail’e saldırısıyla başlayan ve İsrail’in Gazze’ye aralıksız bombardımanı altında 20,000’den fazla Gazzelinin öldürüldüğü çatışmaları değerlendirdi.
Fidan, Yemen’deki Husi gruplarının Kızıldeniz’de ticari gemilere yaptığı saldırılar ile ilgili soruya verdiği cevabında, bu saldırıların “bölgedeki tırmanışın boyutlarını gösterdiğini” belirterek, “savaşın bölgesel yayılması ciddi bir risktir” değerlendirmesinde bulundu.
Fidan ,”Bu bölgesel yayılma meselesi, savaşın yayılması ciddi bir risk,” dedi.
İran, Lübnan, Kızıldeniz: Gerginlik tırmanıyor
Fidan’ın toplantı yaptığı gün Hamas, Siyasi Büro Başkan Yardımcısı Salih Aruri ve arkadaşlarının Beyrut’ta İsrail tarafından düzenlenen bir SİHA saldırısıyla öldürüldüğünü duyurdu. İsrail ise yedi kişinin öldürüldüğü saldırıyı üstlenmedi.
Aynı gün, İran’da Devrim Muhafizları komutanı Kasım Süleymani’nin mezarı yakınındaki anma törenine bombalı bir saldırı düzenlendi. Patlamaların sonucunda 3 Ocak itibariyle en az 95 kişinin öldüğü, 200’den fazla kişinin ise yaralandığı duyuruldu.
Kasım Süleymani, 3 Ocak 2020’de Irak’ın başkenti Bağdat’ta ABD güçlerince düzenlenen hava saldırısında öldürülmüş, suikast uluslararası yankı uyandırmıştı.
Bunun yanında Yemen’de İran bağlantılı Husi grupları İsrail’in Gazze’ye yönelik bombardımanlarının başlamasından bu yana Kızıldeniz’den geçen yabancı gemileri hedef alıyor. Şimdiye kadar bölgede 100’den fazla İHA ve füze saldırısı düzenleyen Husi’ler İsrail’e karşı Hamas’ı desteklediklerini, İsrail’e giden gemileri durdurduklarını belirtiyor. Saldırılar Batı’da tepki çekerken ABD donanması defalarca Husilere ait tekneleri hedef aldı.
Fidan: “Çatışmaya doğru evriliyor”
Gerginliğin ne ölçüde Filistin meselesiyle ilgili olduğunun tahmin edilemeyeceğini belirten Fidan, bölgedeki bazı ülkelerin Batı ve ABD ile sorunları olduğunu, çatışmanın “çok boyutlu bir yaptırım savaşı” olduğunu, bunun zaman zaman fiili askeri çatışmaya ve eyleme doğru evrildiğini söyledi.
Fidan, “Şimdi Kızıldeniz’deki özellikle ticaret yollarına yönelik faaliyet; Amerika’nın, ‘Bunu kontrol altına biz almak istiyoruz’ diye Batı’yla bir ittifak oluşturma çabası, bir deniz ittifakı ve buna yönelik bir ortak operasyon başlatması meselesi. Tam da bizim aslında dikkat çektiğimiz eskalasyonu yani bölgesel yayılmayı içeren bir konu,” dedi.
Bölgede olan her şeyin, Filistin meselesiyle Gazze’de yürüyen katliamla direkt ilintili göründüğüne dikkati çeken Fidan, bu savaşın yayılmasının ciddi bir tehlike olduğunu, bunu Batı toplumlarına ve Doğu toplumlarına da anlattıklarını aktardı.
Fidan, devletlerin, gerektiği kadar sert tavır ve tedbir almadığı ve kamuoyu bu konudan tatmin olmadığı takdirde, çeşitli gerekçelerle bu meseleyi kendi eline almaya yönelebileceğini vurgulayarak, bunun radikal örgütlere zemin hazırladığını belirtti.
“İsrail kendini zor tutuyor”
Hamas’ın iki numaralı ismi Aruri’ye Beyrut’ta düzenlenen suikast ile ilgili soruya cevap veren Fidan, “İsrail Lübnan’la savaşa girmemek için kendini zor tuttuğunu düşünüyorum” dedi.
Fidan, “İsraillilerin, Lübnan’la savaşa girmemek için kendilerini zor tuttuğunu düşünüyorum. Ama hep söylüyorum. Bu yol çıkmaz sokaktır. Öyle bir şey olursa bu savaş tabii ki bitmez. Tam tersine, meselenin çözülmesi isteniyorsa, barış ve iki devletli çözüme odaklanmak lazım” dedi.
Fidan, Lübnan’daki suikastin “bir Hizbullah hedefini, Hizbullah yöneticisini vurmadığını” ama Lübnan’a “Ben senin üstünde uçuyorum, takip ediyorum” mesajını verdiğini söyleyerek, şunları kaydetti:
“Hizbullah buna nasıl aksiyon gösterecek? Yani tamamıyla savaşa girerek mi reaksiyon gösterecek yoksa misilleme yaparak mı? Bugün gelen raporda, ‘3 askeri hedefe saldırdık’ diyorlar. Başından beri savaşın ilk gününden beri ortaya koyduğu tavrın aslında bir devamı. Burada daha farklı bir şey yapılmış değil.”
Blinken’den Türkiye ziyareti
Dışişleri Bakanı ayrıca ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın 6 Ocak’ta Türkiye’yi ziyaret edeceğini açıkladı.
Fidan, konu ile ilgili soruya, “Benim misafirim olarak Türkiye’ye gelecek. Şu anda planlanan o, bir değişiklik olmazsa misafirimiz olarak geliyor” yanıtını verdi.
Fidan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şu anda planlanan bir seyahati olmadığını da sözlerine ekledi.
İki bakan geçen yıl 7 Ekim’de Orta Doğu’da krizin başlamasından bu yana bir dizi telefon görüşmesi ve yüz yüze görüşme gerçekleştirmişti. Bu ziyaret Blinken’in aynı dönemde Türkiye’ye yapacağı ikinci ziyaret olacak.
Türkiye Dışişleri Bakanı, ateşkes sağlanması ve Orta Doğu’da barış sürecinin başlatılması için başta ABD olmak üzere Batı’ya daha fazla baskı yapılmasının önemini vurguladı.
“Batılı yetkililer bugünlerde inşa ettikleri sistemin itibarını kaybetmekte olduklarını itiraf ediyorlar. Bu onlar açısından büyük bir ahlaki çöküştür,” dedi Fidan.
İran Cumhurbaşkanı Reisi, Türkiye programını erteledi
İran’da Kasım Süleymani’nin mezarı yakınlarındaki bombalı saldırının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile görüştü. Görüşmenin ardından Reisi’nin 4 Ocak’taki Türkiye ziyaretinin ertelendiği duyuruldu.
Erdoğan görüşmede Reisi’ye, Kirman’da meydana gelen terör saldırısı nedeniyle başsağlığı dileklerini iletti. Görüşmede Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran’a terörle mücadelede ortak hareket etme çağrısını yineledi.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali Bakıri, Reisi’nin 4 Ocak’ta Türkiye’yi ziyaret edeceğini açıklamıştı. Reisi’nin ziyareti sırasında Türkiye-İran Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi’nin de düzenlenmesi bekleniyordu.
