Bayraktar TB-2’nin Ukrayna’da kurulacak fabrikada ortak üretileceğinin açıklanması ardında Rusya’dan bunu “meşru hedef” sayacakları tehdidi geldi. Bir yandan da NATO’dan Avrupa ülkelerini daha çok silah üretme çağrısı geldi. Savaş rüzgarları sert esmeye başladı. Fotoğraf Baykar üretim tesislerinden.
Baykar’ın İcra kurulu Başkanı Haluk Bayraktar geçtiğimiz hafta Suudi Arabistan’daki Dünya Savunma Fuarında Reuters haber ajansına Ukrayna’da inşa edilmekte olan TB-2 fabrikasının bir yıl içinde üretime başlayacağını açıkladı. Kiev yakınlarında inşa edilecek fabrika yılda 120 dron imal edebilecek kapasitede olacaktı ama bunun ne kadarının TB-2, ne kadarının TB-3 olacağına henüz karar verilmediği anlaşılıyordu.
Bu açıklamadan iki gün sonra Rusya’dan dikkat çekici bir uyarı geldi. Medya Günlüğünde Fuad Safarov’un haberinden öğrendiğimize göre, Lenta.ru siyasine konuşan Rusya Parlamentosu Uluslararası İlişkiler Komisyonu Üyesi Dimitri Belik, Bayraktar fabrikasının Moskova’nın “meşru hedefi” haline geleceğini söylemiş. Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in Birleşik Rusya partisinin Sivastapol milletvekili olan Belik, Ukrayna savaşındaki rolü gerekçesiyle halen Avrupa Birliği, İngiltere ve Kanada yaptırımları altında.
“Vurulsa bile ilişkiler bozulmaz” mı?
Belik tehdidini şöyle gerekçelendirmiş:
• “Erdoğan pragmatik davranarak ülkesinin ulusal çıkarlarını koruyor. Hem Bayraktar satarak hem de Türk Akımı yoluyla Avrupa’ya giden Rus gaz sevkiyatından gelir elde ederek ülkesinin çıkarlarını koruduğunu anlıyoruz.
• “Ama bizim kendi hedeflerimiz var. Şunu bir kez daha vurgulamak isterim ki, eğer bu tesis askeri teçhizat üretiyorsa o zaman meşru bir hedef olarak görürüz”
“Bu konuda Türkiye’ye yasak koyamayız” diyor Rus vekil, ancak “Rusya’nın da karşı koyma hakkına sahip” olduğunu söylüyor
İşin daha da ilginç yanı, Belik, Rus kuvvetleri Bayraktar vursa dahi bunun Türkiye-Rusya ilişkilerini bozmayacağı iddiasında. Bunu da “iki ülkenin pek çok konuda ortak dil bulabildiği” iddiasına dayandırıyor.
Bayraktar – Erdoğan ilişkisi
Bayraktar markasını, şirketin teknik yöneticisi ve baş tasarımcısı Selçuk Bayraktar’ın Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın damadı olmasından tamamen bağımsız düşünmek mümkün değil.
Rus siyasetçi buna rağmen neden etkilenmeyeceğini düşünüyor.
Çünkü ortada en yakın örnek olarak Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine verdiği onay ve ardından ABD’den F-16V savaş uçaklarına aldığı onay var. Putin’in sözcüsü Dimitri Peskov, Moskova’yı rahatsız ettiği apaçık İsveç kararına “Türkiye’nin egemen kararı. Ankara’nın kendi yükümlülükleri var” diye soğukkanlı bir yanıt vermişti.
Hem Putin hem Erdoğan “çelişkilere takılmayalım, ortak noktalara bakalım” dedikten sonra Belik’in sözlerine çok da şaşırmamak gerek.
Öte yandan Belik’in Bayraktar fabrikasını hedef alabilecekleri uyarısında bulunan bu sözlerini Putin’in 12 Şubat’ta beklenen ziyaretini 15-17 Mart’ta yapılacak Rusya başkanlık seçimleri gerekçesiyle ertelendiğinin açıklandığı sırada sarf ettiğini de kayda alalım.
NATO’dan silahlanma çağrısı
Türkiye’nin şu sıralar Rusya’yla önünde duran tek sorun Bayraktar fabrikası değil. Örneğin, geçen yıl seçim öncesi Putin’in Erdoğan’ı zora düşürmemek için bir yıllığına ertelediği BOTAŞ doğal baz borçları var. Örneğin, Türk bankalarının ABD yaptırımlarına yakalanmamak için Rus vatandaşlarının işlemlerini “sıkılaştırması” sorunu var. Ve örneğin, Türkiye’nin F-25 programına dönmesi için ABD’nin S-400 füzelerini engel olarak dayatması konusu var.
İşte tam bu sırada, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, İttifak’ın Avrupalı üye ülkelerini daha çok silah üretmeye çağırdı. 11 Şubat’ta Almanya’nın Welt am Sonntag gazetesinde mülakatı yayınlanan Stoltenberg, ABD Kongresindeki Cumhuriyetçilerin Ukrayna’ya silah yardımı bütçesini engellemesini çağrısına gerekçe olarak göstermiş. Moskova’nın askeri harcamaları yüzde 70 artırma kararı aldığını söyleyen Stoltenberg, Avrupa’nın Rusya’yla “muhtemelen on yıllarca sürecek bir çatışmaya hazır olmasında” fayda buluyor.
“Çatışma dönemi üretimi”
NATO Genel Sekreterinin şu sözleri savaş rüzgarlarının sertleşmeye başladığının kanıtı gibi: silahlanmada “Barış döneminin yavaş üretiminden, çatışma dönemlerinde gerekli olan hızlı üretimine” geçilmesi gerektiğini söylüyor.
Bu konuda en çabuk hareket eden ülke Almanya oldu. Almanya’nın Rusya’nın Ukrayna savaşını takiben açıkladığı 100 milyar avroluk silahlanma bütçesi, İkinci Dünya Savaşından bu yana rekor büyüklükte.
NATO’nun Avrupalı ortaklarının Rusya korkusunu besleyen bir diğer unsur da Kasım 2024’teki ABD Başkanlık seçimlerinde Donald Trump’ın yeniden seçilmesi ihtimali. Stoltenberg’in bu yüzden sert eleştirdiği Trump NATO aidatını tam ödemeyen ülkelere saldırı anında dahi yardım etmeyeceği tehdidini savuruyor. NATO üyelik kurallarına göre, ülkeler milli gelirlerinin (GSYH) en az yüzde 2’sini NATO’ya vermek zorunda. Son yıllarda Bayraktar ve TUSAŞ örneklerinde görülen dron imalatından Milgem ve Roketsan’a dek savunma sanayiinde atılım yapan Türkiye de yüzde 2 hedefinin altında kalan NATO üyelerinden; 2023’te yüzde 1,3 civarında kalmış.
Kuzeyde Rusya-Ukrayna savaşı, güneyde Suriye iç savaşı, Gazze krizi ve PKK’yla mücadele Türkiye üzerindeki savunma baskısını artırıyor.
