Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanlığı Yaptırımlar Koordinatörü James O’Brien, Karadeniz Tahıl Antlaşması’nın tekrar yürürlüğe girmesi için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki iletişimin önemli olduğunu belirtti.
T24’ten Metin Kaan Kurtuluş’un haberine göre 4 Ağustos’ta düzenlenen online brifingde konuşan Büyükelçi O’Brien, “Erdoğan bu hafta Putin’le konuştu. Daha fazla konuşmaya niyetleri olduğunu belirttiler. Bunun nerede ve ne zaman olacağını açıklama işini Türklere bırakacağım. Bu kanalı izlemeye devam etmek önemli” diye konuştu.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından küresel bir gıda krizine yol açan tahılların dünyaya ihracı sorunu için Birleşmiş Milletler ve Türkiye’nin kolaylaştırıcılığı ile 22 Temmuz 2022’de bir anlaşmaya varılmış, Rusya, 17 Temmuz 2023’de kendi taleplerinin yerine getirilmediği gerekçesiyle anlaşmadan çekildiğini duyurmuştu.
Rusya ve Ukrayna dünya tahıl ihracatının üçte birini elinde bulunduruyor. Bu sebeple Ukrayna kıyılarında bekleyen tahıl ve gıda ürünleri öncelikle bazı Afrika ülkelerinde açlık riskini ortaya çıkardığı gibi küresel gıda enflasyonunda da büyük rol oynadı.
Rusya tahıl anlaşmasından çekildikten sonra Ukrayna gemilerini bloke etmeye ve tahıl ambarlarını bombalamaya başladı. O’Brien’ın verdiği bilgiye göre 3 Ağustos itibariyle 220 bin ton tahıl yok edildi. Son iki haftada hububat fiyatlarında yüzde 15 oranında artış gözlendi.
Türkiye ve BM rol oynuyor
ABD’nin Birleşmiş Milletler elçisi 1 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, Rusya’nın Ukrayna tahılının Karadeniz’den güvenli bir şekilde ihraç edilmesini sağlayan anlaşmayla ilgili görüşmelere geri dönmeye hazır olduğunun söylendiğini ancak “henüz buna dair bir kanıt görmediklerini” ifade etmişti.
“Görüşmelere geri dönmekle ilgilenebileceklerine dair işaretler gördük. Dolayısıyla bunun gerçekten gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini görmek için bekleyeceğiz” demişti.
Rusya’nın geri dönüşü ile ilgili “iyimser olduklarını” belirten O’Brien ise bunun için Birleşmiş Milletler ve Türkiye’nin Rusya ile temaslarının rol oynadığını belirtti.
Rusya’ya yönelik yaptırımların devam etmesi gerektiğini belirten O’Brien, “Karadeniz’de güçlü elin Rusya’da olmasına izin veremeyiz,” dedi.
Rusya’nın talepleri karşılanmadığı gerekçesiyle Tahıl Girişimi’ne katılımını durdurduğu söylemine de yanıt veren O’Brien, “Rusya’nın ne istediğini açıkça anlatması gerekiyor. Birkaç farklı talep dile getirdiler, ama bunların tümü Rus kurumlarını ilgilendiriyor. Özel sektör konusunda hizmet alamadıklarını söylüyorlar ve biz bu konuda yardımcı olabileceğimiz konusunda açık davrandık. Ancak Rusya’nın neyi başarı kabul ettiği açık değil. Rusya rekor seviyede tahıl ihraç ediyor” dedi.
Erdoğan: Rusya tahılından un yapılacak Afrika’ya gönderilecek
2 Ağustos’ta Putin ile telefonda görüşen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı’nın Türkiye’yi ziyareti konusunda anlaşmaya vardıklarını, ana konu başlığının Karadeniz tahıl girişiminin yeniden başlatılması olduğunu belirtmişti.
Rusya tarafından yapılan bu açıklamaya göre Putin; “Batı, Rusya’ya karşı bu anlaşmalarda kaydedilen yükümlülükleri fiilen yerine getirir getirmez, İstanbul anlaşmalarına geri dönmeye hazır olunduğunu teyit etti”.
Putin’in gıdaya en çok ihtiyaç duyan ülkeler için, karşılıksız olanlar dahil olmak üzere, Rus tahılının tedariki için güvenilir seçeneklerin geliştirildiğini vurgulandı.
4 Ağustos’ta cuma namazı sonrasında basın açıklaması yapan Erdoğan, Dışişleri Bakanlığı ve MİT üzerinden gereken görüşmelerin devam ettiğini, Ağustos ayı içerisinde bir görüşme gerçekleşebileceğini belirtti.
Erdoğan, “Rusya’dan, Karadeniz koridorundan gelecek tahılların, bizde una çevrilmesi ve buradan un olarak fakir Afrika ülkelerine, az gelişmiş ülkelere de bunların naklini yapacağız. Hatta şu anda bile biz, Tarım ve Orman Bakanlığımız bu adımları atmaya, fakir ülkelere de bu desteğimizi, bu yardımlarımızı yapmaya devam edeceğiz,” dedi.
Kremlin: ABD, Tahıl Anlaşması’nda önce şartları sağlasın
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, ABD’ye seslenerek “şartların sağlanması” durumunda anlaşmaya tekrar döneceklerini bildirdi.
Peskov, gazetecilere yaptığı açıklamada, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın, “Rusya’nın, Karadeniz Tahıl Anlaşması’na dönmesi halinde Rusya’dan gıda ihracatının sağlanması için Washington’un her şeyi yapacağı” açıklamasını değerlendirdi.
ABD’nin, Rusya ile ilgili kısmının yerine getirilmesini sağlayabileceğine işaret eden Peskov, “Bunu düşüneceklerine söz vermesinler, yerine getirsinler. Bu yapılır yapılmaz, anlaşma derhal yeniden yürürlüğe girecektir.” ifadesini kullandı.
Amerikalıların bu alanda herhangi bir güvenlik sağlamak zorunda olmadığına dikkati çeken Peskov, Amerikalılar olmadan Tahıl Anlaşması çerçevesinde güvenliğin sağlandığını vurguladı.
