Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan (ortada) İSK Başkanı Özgür Burak Akkol (sağında) ve Türk-İş Başkanı ERgün Atalay (solunda) yeni asgari ücret üzerinde uzlaştı. 11 bin 402 liralık asgari ücretin daha ilk maaştan önce ne kadar erimeye başlayacağınıysa 22 Haziran’da Merkez Bankasının faiz artışı belirleyecek.
Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan 1 Temmuz’dan itibaren geçerli yeni asgari ücreti 11 bin 402 lira olarak 20 Haziran’da ilan etti. İlan ederken de hem Türk-İş Başkanı Ergün Atalay hem de TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol’a asgari ücretin belirlenmesindeki “anlayış ve samimiyetleri” için teşekkür etti.
Asgari ücret çok değil daha 6 ay önce 8506 liraya yükseltilmişti; altı ay öncesine göre yüzde 34 artış demek ama TÜİK tarafından (enerji fiyatı şikesiyle) açıklanan yüzde 40 (%39,59) enflasyon oranının da altında. İşçi örgütleri ve CHP asgari ücretin 15 bin lira olmasını, TİSK 300-400 dolar eşdeğerinde olmasını istiyordu; önceki Çalışma Bakanı Vedat Bilgin ise seçim döneminde 500 ABD doları eşdeğerinden söz etmişti. 1 Temmuz’dan geçerli olacak yeni asgari ücret, bugünkü ortalama döviz kuruyla 483 dolar ediyor. 500’ün altında; çok altında değil ama altında.
Asgari ücret daha almadan eriyecek
Ancak 22 Haziran’da Merkez Bankasının (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) tarafından belirlenecek yeni politika faiziyle, çalışanlar daha maaşlarını yeni asgari ücret üzerinden almadan, alım gücü bakımından eridiğini görecekler. Soru, ne kadar eriyeceği.
Örneğin, Merkez’in açıklayacağı faiz oranına göre ABD doları diyelim 24 liraya yükselirse, 11,402 lira olan asgari ücretin bugün 483 dolar olan karşılığı 475 dolara inecek. Eğer dolar 25 liraya yükselirse de 456 dolara. Haydi 26 lira eşdeğerini de vereyim: 438,5 dolar. Daha ilk maaş ele geçmeden alım gücündeki düşüşün dolar cinsinden karşılığı böyle.
Bu arada dolarla hesap yapmaya meraklı olan ben değilim, önceki bakan onu ölçü aldığı için karşılaştırmayı öyle yaptım.
Doların ne kadar artacağı ise büyük oranda Merkez’in politika faizini ne kadar artıracağına bağlı. O yüzden bu haftanın asgari ücretle beraber en önemli konusu olan 22 Haziran toplantısına çevrildi gözler.
Faiz artışı: sert mi kademeli mi?
Konu artık Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Nas” ısrarından çıktı. Kendisi “Ben değişmedim” diyerek durumların kendisini de -şimdilik- tavize zorladığını ifade etse de ortağı MHP lideri Devlet Bahçeli de bugün TBMM Grubuna konuşmasında faiz artışının kaçınılmaz olduğunu söyledi.
Soru, faiz artışının mevcut yüzde 8,5’un ne kadar üzerinde olacağı.
Asgari ücretin de diğer maaş ve ödemelerin da daha alınmadan ne kadar eriyeceğini o belirleyecek.
Ama faiz artışının önemi ücretlerle sınırlı değil; Erdoğan’ın 2018’den bu yana ısrarla uyguladığı “Yüksek enflasyon, yüksek faiz yüzünden” siyasetinin Türkiye’ye verdiği ekonomik hasardan geri dönüşün ne kadar mümkün olacağını da o gösterecek.
Yeni Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile yeni Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın ilk sınavı da olacak.
Şimşek geçen hafta TÜSİAD ve Bankalar Birliği ile yaptığı toplantıların ardından Şimşek-Erkan ikilisi bir an önce yüksek kâr beklentisindeki dış yatırımcılara mı kulak verecek yoksa ekonominin bir an önce toparlanması derdindeki iç yatırımcılara mı?
İkilem ve tutarsızlıklar
Birinciler kademeli ve temkinli artış bekliyor, ikinciler sert artış. İkincilerin dediği olursa ve Merkez, AK Parti hükümetinin dış yatırımcıdan “hatadan döndüm” mesajı olarak algılanacak denli sert bir faiz artışına giderse sadece Türkiye’deki sanayiciler ve ihracatçılar dışındaki kesimler değil, asgari ücrete mecbur olan emekçiler de bunun acısını çekecek gibi.
Hürriyet’in siyaset yazarı Abdülkadir Selvi, hükümet çevrelerinden aldığı bilgilere göre “bir anda yüzde 20’leri 25’leri görmese de” ciddi faiz artışı beklediğini ve bunun doğru olacağına inandığını yazdı. Selvi’nin daha düne kadar Erdoğan’ın “Nas” siyasetini övdüğüne dikkat çeken Birgün gazetesi yazrı Doğan Tılıç, Selvi’nin ismini vermeden bu tutarsızlığı “hacıyatmazlık” olarak eleştirdi. Gazeteci Fatih Altaylı ise kendi blogunda çok daha ağır konuştu, yine isim vermeden, bu bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Zor günler, herkesin kalacağı bir sınav çıkıyor karşısına.
Örneğin Hafize Gaye Erkan’ı da Mehmet Şimşek’i de zor bir sınav bekliyor 22 Haziran’da faiz konusunda.
Ama en zor sınav elbette bu hayat pahalılığında asgari ücretle geçinmek zorunda kalan milyonlarınki.
