Bir süredir beklenen Trump-Putin görüşmesinda ana konu Ukrayna görünmesine karşın sadece ABD-Rusya değil küresel siyaset ve ekonominin yakın geleceğini belirleyecek. (Arşiv fotoğrafı)
ABD Başkanı Donald Trump’ın 18 Mart’ta Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’le aylardır konuşulan telefon görüşmesini yapacağını açıklaması, Kremlin’in de bunu doğrulaması küresel gerilimi doruğa çıkardı. Bunun birkaç gün öncesinde Trump’ın eğer Putin Ukrayna ateşkesi için koşullarını kabul etmezse mali yaptırımları artıracağını söylemesi bunun kanıtı. İsviçre bankası USB’nin “uzun süreli küresel ticari savaş” olasılığının arttığı uyarısı yapması siyasi gerilimin ekonomik boyutunu da ortaya seriyor. Trump-Putin görüşmesinde temel konu Ukrayna olacak gibi görünüyor ama Ukrayna konusu Rusya’nın hem ABD hem Avrupa ile ilişkilerinin alacağı şekli belirleyecek.
Ve elbette Çin’in…
Trump, Putin’le görüşmesine saatler kala, Çin Cumhurbaşkanı Şi Cinping’in yakında ABD’ye geleceğini söyledi. ABD şu anda Kanada ve AB ile didişiyor ama asıl “ticari savaşın” ABD-Çin arasında kopacağı beklentisi var.
Çin AB’yi fena tersledi
Trump, Rusya’yla bir yandan Çin’i yanına çekerek uğraşmak istiyor. Trump’ın AB’yi başta Ukrayna konusunda Rusya’yla karşı karşıya bırakması ardından AB ise -geleneksel ince Avrupa taktiklerini bir yana bırakarak- Rusya’ya karşı Çin’i yanına çekmeye çalışıyor. Örneğin, tam Trump-Putin görüşmesi öncesinde AB-Çin ilişkilerinin 50’inci yıldönümünü vesile ederek Şi’yi Brüksel’e davet ettiler.
Financial Times’ın haberine göre, Şi bu daveti geri çevirdi. Düne kadar Ukrayna’nın işgali nedeniyle Pekin’i Rusya’yla işbirliği içinde olmakla suçlayan Brüksel’in şimdi Moskova’yla arasını açma amacıyla bu daveti icat ettiğinin farkında Çin yönetimi.
Ukrayna savaşı ardından peşi sıra ilan edilen ambargolar Rusya ve Çin’in birbirine daha da yaklaştırdı.
Avrupalı siyasetçilerin son aylarda Türkiye’nin jeopolitik önemini, ordusunun gücünü filan hatırlamaları da boşuna değil; karşılığında hiçbir şey vermeden Türkiye’nin sırtını sıvazlayıp yük paylaştırmak peşindeler.
Trump-Putin jestleri ve Türkiye
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Trump ile -yine bir süredir beklenen- bir telefon görüşmesi yaptığı da hemen hemen Trump-Putin görüşmesinin yapılacağının duyurulduğu sıralarda açıklandı. Alışılmadık şekilde Beyaz Saray’dan görüşmeye dair bir açıklama yapılmadı. İletişim Başkanlığı ise üç temel konuyu paylaştı: Türkiye’nin Ukrayna temaslarında ev sahipliğine hazır olduğu, Suriye ambargolarının kaldırılması ve birlikte çalışma talebi ve F-35, F-16 programlarının canlandırılması.
Türkiye, F-35 programından Trump’ın ilk döneminde, Rusya’dan S-400 füzeleri aldığı için çıkarılmıştı. Şimdi Trump, Putin’le anlaşırsa bu durum değişebilir mi? İhtimalin üzerine atlamak için henüz erken.
Ama Trump-Putin görüşmesi öncesinde her iki liderin de birbirine küçük jestler yaptığı gözleniyor.
Örneğin, Putin, 683 Capital Partners adlı ABD’li fona, Batılılara ait Rus menkul kıymetlerini satın alma izni verdi; Ukrayna savaşının başlangıcından bu yana ilk kez oluyor. Trump ise bir taşla iki kuş vurdu. Amerika’nın Sesi radyosunun artık ömrünü doldurduğu gerekçesiyle kapatacağını söylemişti. Buna Soğuk Savaşın başlarında CIA tarafından kurulan ve Rusya’yı rahatsız eden iki propaganda radyosunu da ekledi; “Radio Free Europe- Hür Avrupa Radyosu” Doğu Avrupa ve Rusya, “Radio Liberty- Özgürlük radyosu” de Orta Asya coğrafyasına sesleniyordu.
Kuşkusuz önemli bir görüşme olacak ve sonuçlarına göre pek çok ülke gibi Türkiye’yi de etkileyecek.
